UzunHikâye Öykü, inceleme, eleştiri



Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

06 Ağu 2008
abdullah şahin

Ne zamandır bu başlığı açma niyetindeydim. Ama karşıma çıkan askerlik sorunu yüzünden bu başlığı öteleme fikri, zihnime yer edecekken "Narincir" böylesi bir başlığın açılmasına dair bir öneride bulundu. Ben de vakit nakittir düsturuyla kıraathanenin yolunu tuttum.

Bu başlıkta daha çok yazılış ve söyleyişleri benzeyen ancak bariz anlam farklılığı taşıyan sözcüklerin hangisinin doğru olduğunu -ki buna galat-ı meşhurlar da dahil- ve bu çerçevede sık sık yinelenen kimi imla yanlışlarını ve kurallarını tartışacağız.

Konunun açışını yapmak sanırım bana düşüyor.

Kategori:

Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

"Egsoz, egzoz, egzost, eksoz, ekzoz" sözcüklerini birçok yerde görüyorum. İnsanımızı en çok uğraştıran sözcüklerden biri. Doğrusu "egzoz" olmalı.

egzoz


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

"anekdot, abat etmek, abes, absürt, agresif, ahçı - ahçıbaşı" ise karıştırılan sözcüklerin doğru yazılışları...


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

""
anekdot, abat etmek, abes, absürt, agresif, ahçı - ahçıbaşı" ise karıştırılan sözcüklerin doğru yazılışları.

Cihan, "ahçı - ahçıbaşı" sözcükleri hangi sözcüklerle karıştırılıyor?


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

""
Cihan, "ahçı - ahçıbaşı" sözcükleri hangi sözcüklerle karıştırılıyor?

Benim gördüğüm kadarıyla "aşçı, aşçıbaşı" sözcükleriyle karıştırılıyor.


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

"Ahçı" ve "aşçı" ikisi de kullanılıyor. Düzeltmiş olalım Handshake


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

""
Benim gördüğüm kadarıyla "aşçı, aşçıbaşı" sözcükleriyle karıştırılıyor.

Gerçi Cihan düzeltmiş; ama yine de eklemek gerekir.

aşçı- aşçıbaşı


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

Hmm, acaba bu aşçı-ahçı ikiliği nereden kaynaklanıyor.


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

Elimdeki etimolojik sözlüğe baktım; ancak herhangi bir bilgiye ulaşamadım. "Ah" ünlemi ile "aş"ın bir ilintisinin olmasının da güç olduğunu göz önünde bulundurursak, tahminimce iki sözcük arasında anlam çeşitliliğinden çok söyleyiş farklılığına dayalı bir ayrım var.

Ki şu adres de "ahçı" diye yazdığınızda sizi "aşçı"ya yönlendiriyor: ahçı


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

cihan dedi ki:

Yeni mesajgönderen Cihan Başbuğ tarih 01 May 2009, 14:48
"Ahçı" ve "aşçı" ikisi de kullanılıyor. Düzeltmiş olalım Handshake

İkisi de kullanılıyor demek ikisi de doğru mu demek? Confused


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

Şu "...ve de..." kullanımına birisi açıklık getirirse çok mutlu olacağım.


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

"ve de" doğru yazımı. Bu bir kalıp haline gelmiş, yazım klavuzu ve kaynaklarda da bu şekilde geçiyor.


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

Doğru yazımının bu olduğunu biliyorum da, nerelerde kullanılabileceğini/ kullanılmasının makbul olup olmadığını merak ediyorum daha çok.

Örneğin "hem" bağlacıyla ilgili kural şöyle diye biliyorum: "...hem...hem...hem de..."

"...ve de..." için böyle bir kural var mı; keza bazıları "ve" bağlacı gereksinen her yere "ve de" yapıştırmayı dilsel bir hüner sayıyorlar.


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

""
Doğru yazımının bu olduğunu biliyorum da, nerelerde kullanılabileceğini/ kullanılmasının makbul olup olmadığını merak ediyorum daha çok.

Örneğin "hem" bağlacıyla ilgili kural şöyle diye biliyorum: "...hem...hem...hem de..."

"...ve de..." için böyle bir kural var mı; keza bazıları "ve" bağlacı gereksinen her yere "ve de" yapıştırmayı dilsel bir hüner sayıyorlar.

Sözü uzatmanın dışında pek bir işlevi yok. N. Ataç, "ve" bağlacının dahi kullanılmasına pek çok tümcede gerek yok diye ısrar etmişken; bu bağlacın yanına "da, de" bağlacını eklemenin tümceye katkısı olmadığı kanısındayım.


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

"Falanca yere giden sendikacılar bu gün geri döndü." cümlesindeki 'sendikacılar' sözcüğünde dilbilgisi bakımından bir hata var mı, 'sendikacı' sözcüğü yanlış bir kullanım mı, bunun yerine 'sendikalı' mı demeli, bu konuda yardımcı olursanız çok sevinirim.


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

"Sendikalı" sözcüğü bir sıfat ve yanına ad alması gerekir.

""
Sendikalı öğretmenler, sendikalı tekstilciler
gibi

"Sendikacı"lar ise sendikaya bağlı olanlar, o işi üstlenmiş, kendine görev saymış olan topluluğun adı. Kullanımın yanlış olmadığını düşünüyorum.

""
TDK : Sendikacı : Sendikacılık yapan kimse


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

Ben hangisinin doğru olduğunu bilemiyorum. Üstelik ben bu iki kullanımdan farklı şeyler anlıyorum. Hangisinin neden yanlış olduğunu ya da doğrusunun ne olduğunu bilemiyorum ama ben "sendikalı"ve "sendikacı" ifadelerinden neden farklı şeyler anladığı açıklayayım.

"Sendikalı" dendiğinde bir sendikaya üye olan işçileri anlıyorum, "sendikacı" dendiğinde ise sendikaya üye olmakla kalmayan insanları sendikalı yapmak için çalışan daha doğrusu sendikada yönetici ya da benzer bir görevi olan kişiyi anlıyorum.

Artık bu iki kullanımdan hangisinin doğru olduğunu merak eden iki kişiyiz, sevgili Elif.


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

Ben bu konudaki fikrimi toparlayıp yazana kadar sevgili uzman görüşü çoktan yetişmiş bile. Laughing out loud


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

Yinelemekte fayda var: "Sendikalı işçiler yürüdü" ve "Sendikacılar yürüdü" dediğimizde farklı iki kitleden söz ederiz ama ikisi de kullanım olarak doğrudur.
"Sendikalılar yürüdü" dersek da o sıfatı adlaştırmış oluruz. Bu da yanlış bir kullanım sayılmaz. Zira ikisinin farklı olmadığı gibi bir iddiam olmamıştır. El salla


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

""
"Sendikalılar yürüdü" dersek da o sıfatı adlaştırmış oluruz. Bu da yanlış bir kullanım sayılmaz. Zira ikisinin farklı olmadığı gibi bir iddiam olmamıştır. El salla

Cihan'a katılıyorum.


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

Abdullah, teşekkürler...


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

nurten aksakal dedi ki:
"Sendikalı" dendiğinde bir sendikaya üye olan işçileri anlıyorum, "sendikacı" dendiğinde ise sendikaya üye olmakla kalmayan insanları sendikalı yapmak için çalışan daha doğrusu sendikada yönetici ya da benzer bir görevi olan kişiyi anlıyorum.

Ben de bugün, bu kullanım için yukarıdaki açıklamanın aynısını yaptım, işitmediğim laf kalmadı!


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

""
Ben de bugün, bu kullanım için yukarıdaki açıklamanın aynısını yaptım, işitmediğim laf kalmadı!

Sana işitmediğin lafları işittirene forumu kaynak göstererek intikam al bence ya da doğrudan eşgalini bildir biz icabına bakalım :twisted:


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

Suistimal sözcüğü hakkında tedirginlik udyuyorum. TDK sözcüğü az önce belirttiğim gibi yazarken, Nijat Özön'ün Temel Yazım Kılavuzu'nda sözcük suiistimal olarak geçiyor. Doğrusu ne ola?


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

""
Suistimal sözcüğü hakkında tedirginlik udyuyorum. TDK sözcüğü az önce belirttiğim gibi yazarken, Nijat Özön'ün Temel Yazım Kılavuzu'nda sözcük suiistimal olarak geçiyor. Doğrusu ne ola?

"Su" 'kötülük', "istimal" ise 'kullanma' anlamını içerir. Farsça bir terkibe girdiklerinde doğrusu "su-i istimal" olmalı. Ancak sözlük yazarları halkın söyleyiş eğilimini göz önünde bulundururlarsa bahsettiğin yazımlar ortaya çıkacaktır.


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

Bugün aklıma geldi, eklemeden geçmeyeyim. Genellikle "hafif, tadımlık, yardımcı yiyecek" anlamında kullanılan "aperitif" sözcüğünün asıl anlamı "iştah açıcı ön içki" demektir.

Biz, gerçek anlamının çok uzağında bir anlama denk gelecek şekilde kullanıyoruz.


Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]

""
16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu
vardır?

A) Yarın, uzun sürecek bir iş gezisine çıkıyorum.
B) Kızımı Fransızca kursuna kayıt yaptırmak istiyorum.
C) Telefonumu nerede bıraktığımı hatırlamıyorum.
D) Bu kursta, güzel konuşmanın inceliklerini öğreniyorum.
E) Davete katılanların hemen hemen hepsini tanıyorum.

Bir dönem sıkça üstüne konuştuğumuz "yapmak" sözcüğüne dair bugünkü ÖSS'de soru hazırlanmış.

Eren'in kulakları çınlasın.