Sarı Köpeğin Mağarası

Sarı Köpeğin Mağarası (The Cave of the Yellow Dog) Bir Moğolistan filmi. Birbirinin benzeri, eğemen bakış açılarından bakan sürüyle filmin arkasında, bilinmeyi, izlenmeyi, keşfedilmeyi bekleyen bir film.

Daha önce Moğolistan sinemasından The Story of the Weeping Camel (Ağlayan Devenin Öyküsü) adlı filmi izlemiştim. Bende; doğada geçen, insanların doğayla iç içe olduğu, onunla yaşamanın bir parçasının gereği olan bilgi ve felsefeyi özümsediği filmler çok daha fazla etki bırakıyor. Bunu ilk Dersu Uzala’da fark etmiştim. Nedeni de çocukluğuma, doğduğum yerlere uzanan geçmişimdeki yaşadıklarım diyebilirim.

Filmde birbirinden şirin, (saçları başları darmadağın, bazen yırtık sökük elbiseler içerisinde, bazen toza, toprağa bulanmış, birisi daha küçük) üç kız çocuğu var. Göçebe bir aile bu. Bozkırın ortasında, küçük bir gölün kıyısında çadırlarını kurmuşlar. Çadır deyip geçmeyin; her şeyleri içinde. Küçük bir bölümdeki ibadet yerleri bile var.

Film bulutlu, yağmur, ardından da kar getireceği hissedilen bir gökyüzünün altında, bir tepeye, ölü bir köpeği gömen küçük kız ve babasıyla başlıyor. Açtığı çukura köpeğin cansız bedenini yerleştiren babaya çocuk soruyor;
“Kuyruğuyla ne yapıyorsun, baba?”
Babanın yanıtı,
“Yeniden dünyaya geleceği zaman, kuyruklu bir köpek olarak değil de atkuyruklu bir insan olsun diye başının altına koyuyorum.”
Sahiden mi?
Herkesin hayatı sona erer,ama hiç kimse gerçek anlamda ölmez.

Film daha başında böyle başlarsa, önceki deneyimlerimden biliyorum ki; o filmde özel bir şeyler olacak.

Küçük kızlardan birisi, Nansal kırlarda dolaşırken, mağranın içerisinde şirin birf yavru köpek bulur. Onu evlerine (çadırlarına, yaşadıkları yere) getirir. Babası köpeği evde istemez. Nedeni, bozkırda koyunlara zarar veren kurtlar çoğalmıştır. Baba, bir süre başıboş dolaşan köpeğin belki de bir süre kurtlarla yaşadığını, onun varlığının kurtları sürüye çekeceğinden korkmaktadır. Film boyunca hayran kaldığım küçük küçük incelikler, duygusalllıklar saymakla bitmez. Bir örnek verirsem daha iyi anlaşılır;
Anne-baba kurtların boğduğu, kan içindeki iki koyunu çadırlarına doğru sürüklerlerken uzaktan bir eski minibüs görünür. İçinde şehirde okuyan en büyük kızları vardır. Anne minibüsü karşılayıp kızına sarılırken, baba yerdeki kanlar içerisinde yatan koyunların üzerine gri bir örtü örter. Uzaktan babasına doğru koşan kızına kanlı hayvanları göstermek istemeyen, kanın doğada bile, sakınımlı, bir ayrıdına varmanın zamanının olduğunu ifade eden ince, düşünceli hareketi. Çadıra girdiklerinde babası özlemle sarılır kızına. Elbiselerini ona kendi eliyle giydirir. Tabi ki çocuk gören gözlerle bakmaktadır her şeye. Üzeri örtülmüş koyunu bile fark edip sorar;
“-Baba?
- Ne oldu, çocuğum?
- Dışarıda ne yapıyordun?
-Koyunlara bakıyordum sadece.
-Kurtlar geri mi geldi?
-Evet.”

Çocuklar otların arasında oyun oynamaktadırlar. Şehirden gelen kız onlara apartmanları nası anlatacağını düşünürken aklına bir fikir gelir. İçeriden yakmak için aldıkları tezeklerden birkaç tanesini alır, üst üste koyup, her tezeğin bir ev, apartman denen şeyin bu tezek kulesi olduğunu gösterir.

Küçük Nansal köpeğini bırakmak istemez. Annesi bir ona insanların hayatta her istediği şeye, ona çok yakın olsa bile sahip olamayabileceğini anlatır.

-Anne, babam bulamasın diye Zochor'u sürünün arasına sakladım.
-Öyle yapmanın pek bir faydası olmaz. Geri götür onu lütfen.
-Çok kötüsün! Ne kadar tatlı hayvan oysaki. Niye istemiyorsunuz anlamıyorum ki.
-Konu isteyip istememek değil.

Anne elini, avuç içi yukarı gelecek şekilde, parmaklarının ucundan diğer eliyle tutar. Aşağıya doğru eğerek avuç içini gerdirir.

-Elini benim yaptığım gibi gerdir.
-Şimdi de avuç içini ısırmaya çalış.
-Isıramıyorum!
-Öyle mi?
-Tekrar dene.
-Ya şimdi?
- Olmuyor.
-Anladın mı şimdi? Gözünün dibinde olmasına rağmen, ısırmaktan da bir o kadar uzaksın.
Gördüğün her şeye sahip olamazsın.

Daha fazla anlatmaya gerek var mı bilmiyorum.