Muradhan ile Selvihan
Murathan Mungan
Lal Masallar
Metis Yayınları
İstanbul
2002
s. 47-74
Son indirme tarihi: 10 Mart 2007 (Bkz.:Forum İşleyişi).
Murathan Mungan
Lal Masallar
Metis Yayınları
İstanbul
2002
s. 47-74
Son indirme tarihi: 10 Mart 2007 (Bkz.:Forum İşleyişi).
Re: Muradhan ile Selvihan
Öykünün Billur Köşk'ü anlattığı bölümlerini su içer gibi okudum. Bu billur köşkün kızı olan Selvihan'a söz gelince bıraktım okumayı, bir soluk alayım dedim, heyecanım dinsin biraz.
Anlatımı öyle güzel ve renkli ki milyon dolarlık bir bütçeyle çekilmiş fantastik bir film izliyor gibiydim.
Herkese iyi okumalar.
Re: Muradhan ile Selvihan
" masala inanmayan gerçeğe inanır mı? " öykü-masal'ın başlarında yer alan bu cümle pek hoşuma gitti.
Ali Püsküllüoğlu'nun,(Türk Halk Öyküleri) Emrah İle Selvi' sinden:
Geleneksel tadın biraz öne çıktığı bu öykü, yeni öyküye, azıcık da olsa tadından katsın istedim.
Re: Muradhan ile Selvihan
Muradhan ile Selvihan'ın hikayesi güzel dağ betimlemeleri ile başlıyor. Mungan, dağı kişileştirirken, dağ ile bir kişiliği de betimlemektedir sanki:
Re: Muradhan ile Selvihan
Durun durun. Bugün çıktısını alıp okuyacağım öyküyü ben de hemen. :ugeek:
Re: Muradhan ile Selvihan
hadi bakalım iyi okumalar...
Re: Muradhan ile Selvihan
Bu tanımlamalar bana nasıl bir güzellik bu Selvihan'ın güzelliği diye düşündürdü kara kara. Acaba dedim, güzel olan Selvihan mı yoksa bu güzelliği böyle dillendirebilen anlatıcının yüreği mi?
Re: Muradhan ile Selvihan
Ak Nurten:
Selvihan'nın güzelliği ilham vermiş olmalı anlatıcıya, ya, gene de bilinmez; göz istediğini görür, gönül gördüğünü severmiş. Murathan anlatadursun, biz yeniden kulak kabartalım anlattıklarına ve söyleyeceklerimizi söyleyelim:
Konu, anlatılagelen halk hikayelerinden farklı değil. Halk hikayelerinde büyük oranda ortak yan: İki genç birbirini görür ve o saat, tutkuyla bağlanır birbirine. Bazen görmeden de rüyadan bilinir aşık olunacak olan. Kızın güzelliği yalnızca ay ile yarışır, erkeğin ise, güzelliği yanında, kimselerde eşi benzeri olmayan bir ustalığı vardır; ama ustalık, kızın ona aşık olması için yeterli, ona verilmesi içinse yetersizdir. Araya zenginlik, fitne-fücur girer, bir kavuşamama durumu sürer gider. Aşk büyür, ilden ile yayılır, ta bizim kulağımıza gelir. Sonu iyi biten var mı hatırlyamadım: Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin,Arzu ie Kamber,Emrah ile Selvi,Sürmelibey İle Telli Senem...
Bu öyküyü diğerlerinden farklı kılan, betimlemelerle öne çıkan anlatım biçimi/dili, diye düşünüyorum. Müthiş, masalsı betimlemeler var. (Gerçi, öykü içinde fazla, hatta öyküyü bozan betimlemeler olduğunu düşündüm bazı yerlerde. )
Bu öyküde klasik aşık söyleşmelerinin yerini dilsizlik; dilin yerini semah almış. Susmanın gücü öyküye yansımış.
Re: Muradhan ile Selvihan
Nurten Öztürk ne güzel tanımlamış kavuşamayan aşıkları, dillere destan olan aşkları...
Bu saptamada bir şeye katılıyorum, bir şeye ise katılmıyorum. Evet katılıyorum; anlatım çok etkileyici destansı/masalsı. Hayır katılmıyorum; Selvihan ile Muradhan'ın aşkını diğer aşklardan farklı kılan bu aşkın anlatımı değil bence aşıkların özellikle de Muradhan'ın tercihi.
Şindi derse gitmek zorundayım dersten çıkınca bu konuya devam edeceğim.
Re: Muradhan ile Selvihan
Nurten Aksakal de değinmiş; alışık olduğumuz doğu masalları gibi bu masalda da uzun bir "girizgah" bölümü ile dağ tasviri verilmiş. Heybeti, büyük ve ululuğu tüm masallardaki "ulu" figürler gibi insanın masallardaki pasif halini belirlemek için açıklanmış. Evet insanlar genelde pasiftir masallarda; kader, ayrılık, birleşememe, ilahi aşk gibi figürlerle kaplanmış masallarda birey değil töre, oba, padişah, sultan vardır. Yani masalın başındaki dağ tasvirli girizgahın, masalın anlatılan yönüne yardım etmesi için yapıldığını düşünüyorum.
Tabi masalın girişini konuştuktan sonra diğer kısımlarına da değinmek gerekir. Bunun için bir de masallarla ilgili yazıları tarıyorum, yakında yazacağım...
Re: Muradhan ile Selvihan
Muradhan Selvihan'a, bizi birbirimize yar etmezler, kaçsak bulurlar, birilerine sığınsak yardım edenlere de kıyarlar diyor.
Selvihan ünlü aşıklardan örnekler veriyor, Leyla ile Mecnun diyor, Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin diyor ama Muradhan, biz onlar gibi olmayalım diyor. Önce neden onlar gibi dillere destan bir aşkı reddettiğini anlayamamış onlarda neyi farklı bulduğunu kavrayamamıştım.
"Ben bir yol buldum sen beni bekle" diyerek Selvihan'ı gönderdiğinde onlardan farklı olmalarına sebep olacak nasıl bir yol bulmuş olabileceğini merakla bekledim.
Sonra fark ettim ki onlar birbirlerine aşık olma biçimleriyle de diğer aşıklardan farklıydılar. Leyla ile Mecnun birbirlerine delicesine aşık oldular ve kavuşamadıkları tüm o zamanlar içinde aşkları başka bir aşka yaratanın aşkına döndü. Ferhat Şirin'e kavuşmak uğruna düştüğü dağlarda kula duyulan aşkı yöre halkına suyu getirebileme arzusuna dönüştü. Bu aşıkların bir insanoğluna, ölümlüye, yaratılana duyulan aşkları bir ölümsüzlük aşkına, yaratana duyulan aşka dönüştü. Halbuki Muradhan yaratan huzurunda huşu içinde semah dönerken Selvihan'a aşık oluyor ve bu aşkın tesiri onun semahının sekmesine sebep oluyor. Yaratan ile arasına bir yaratılan giriyor.
Tüm Anadolunun en iyi semaha duran kişisi Muradhan bu işten el çekip Selvihan'ı görebilmek ondan ayrı düşmemek uğruna köçek oluyor.
İşte Muradhan bu tercihiyle "gerçek aşk değil bu dünyada diğer dünyada bile yanmayı göze alabilmektir" diyor.
Re: Muradhan ile Selvihan
Ak Nurten:
Aslında bu ayrıntıya daha sonra değinecektim; Nurten'in güzel yorumu üzerine yazmak daha iyi olacak: burada sözü edilen âşıkların çoğu bildiğim kadarıyla aynı zamanda hak âşıklarıdır. Yani hak âşığı yaratılanla beraber, (yada sonradan) yaratana da âşıktır, pir elinden dolu içmişlerdir. Âşıklığın gücü de- sada, sözde, ustalıkta ve aşkta- burdan geliyor olsa gerek. Ama hangisi öncedir, araya kim girmiştir, bu, tabii ki önemli. Diğer üç ünlü aşk öyküsünde nasıldır bilmiyorum, ben haberi Emrah ile Selvi’den vereyim:
Emrah ile Selvi'den:
Buraya bakılırsa, son tastan sonra kendinden geçmekte, bir anlamda, Selvihan'ın aşkı Yaradan'ın ve erenlerin aşkını örtmekte.
Muradhan ile Selvihan’da , mistik, masalsı havanın yoğunluğuna karşın, öykü gene de gerçekçi yanıyla öne çıkıyor.
Ve Ak Nurten’in:
Yanlış hatırlamıyorsam ( yanlış ise doğrusunu hatırlayanlar çıkacaktır.) diğer üç büyük aşk hikâyesinde kavuşmak öbür dünyaya bırakılmıştır. Sanırım bu da, öbür öykülerden ayırıyor bu öyküyü.
Muradhan, diğerlerinden farkı şöyle dile getiriyor; bu aynı zamanda öyküde gerçekçiliği öne çıkaran konuşmalardan biri: “
Re: Muradhan ile Selvihan
Muradhan'ın "ben unutmak istemem" derken gerçekliği yani bu dünyanın aşkını tercih ettiğini ne de güzel anlatmış oluyor değil mi?
Bu satırları okurken hala farkında değildim; Muradhan'ın bir yaratan aşkından uyanıp bir yaratılana gönül verdiğinin. Derken şu cümle dikkatimi çekti;
Düşünmek, mutlak tesilmiyetin tam karşısındaydı ve Muradhan, semahlardan sonra kuytulara çekilen tekmil obalarda bir eşi olmayan bu hünerli yiğit Selvihan sevdasında muradına ermek için düşünmek gerek diyordu.
Re: Muradhan ile Selvihan
İki Nurten'in de yorumları masalın özünü kavramamızı sağlamış. Teşekkürler. Evet, diğer aşklarda kavuşamama ve yazgının kabulü, bu yolda pasif olma durumu vardı. Ama Muradhan ile Selvihan'da "aşk için nice aşktan geçme" var. Tüm masallarda olduğu gibi aşkların en güzelinin hangisi olduğuna farklı bir inanış var. Burada "semah" bir anlamda manevi yönü, itikatı, inanışı simgeliyor ve semahı bırakıp "köçek" olabilecek kadar yüce tutuyor aşkını Muradhan. Uğruna tüm değerlerinden vazgeçebiliyor.
Diğerlerinden farklı olarak yazgıya baş eğme, kabullenme ve değiştirilemeyecek bazı olaylar karşısındaki duruş bu masalda tamamen değişiyor. Onca bekleyişe rağmen saray giriş ve kendisinden beklenmediği halde "köçek"likle Selvihan' yakın olma... Belki de masalı beğenilir kılan bu.
Son olarak Murathan Mungan'ın masal dilini , öykü dilini ne kadar ustalıkla kullanabildiğine dikkat çekmek lazım. Forumla birlikte başlayan Mungan okumalarını, farklı kitaplarıyla da birleştirmiş olanlar görecektir bu ayrımı. "Kaf Dağının Önü", "Lal Masallar" diliyle, akıcılığıyla okurunun aklında yer ediniyor.
Re: Muradhan ile Selvihan
Emrah, pir elinden üç dolu içti de ne oldu, diyenler var ise; hemen belirteyim: Emrah, sazına sözüne, civar memleketlerde emsal bulunmayan bir âşık oldu, ilk sözünü de gene aşık olan babasına söyledi. Aldı, Emrah bakalım ne dedi:
Aşkı gönlüne düşen Selvi'yi görüp bildikten sonra söyledikerinden bazıları:
Re: Muradhan ile Selvihan
Bu arada bilinen aşk hikayeleri ile ilgili bazı yorum ve bilgilerimiz hatalı olabilir, bir göz gezdirmek faydalı olabilir diye:
Ferhat ile Şirin
Kerem ile Aslı
Leyl ile Mecnun
Re: Muradhan ile Selvihan
Ilk basta, kullanilan uslup, yalnizca Yasar Kemal'de gordugum bir uslup oldugu icin rahatsiz olmustum ben bu oykuyu okurken.
Sadece Yasar Kemal boyle yazmali, digerlerinin ne haddine diye dusundum. En cok Muradhan tasvirleri etkiledi beni. Dansini, bedenini tasvir edisi cok farkliydi.
Yazarin erkek bedenine daha dikkat ediyor olmasindan mi bilmem, ama Selvihan tasviri olagan masalsi bir tasvirken Muradhan tasviri bence bir hayli yenilikci.
Orneklerle bu soylediklerimi acmaya calisacagim en kisa zamanda. Simdi yeni oykunun ciktisini almam gerekiyor.
Re: Muradhan ile Selvihan
Cihan Başbuğ:
Acarçağdaş:
Sanırım üslup benzerliği, her iki yazarın da, masallardan, halk hikâyelerinden diğer geleneksel anlatı biçimlerinden çok iyi beslenmiş olup bunu kendi alanlarına çok iyi aktarıyor olmalarından kaynaklanıyor. Zaman zaman aynı benzerliği ben de hissettim çünkü.
Re: Muradhan ile Selvihan
Lâl Masallar'da beni en çok etkileyen masal, Ulak ile Sadrazam oldu. Yazarın müthiş betimlemelerine, pikolojik tahliller ve çok farklı bir aşk öyküsü de eklenince güçlü bir masal çıkmış ortaya. Masal mı, öykü mü? Her ikisi de olabilir. Tarihi yalnızca tarihi olaylar: Sebebpler,sonuçlar; fethedilen yerler, çizilen haritalar, ok-yay sayısı, askeri güç açısından okumaya alışmış; hep güçlü ve üstün olmaya koşullandırılmış mantığın, bakıp, asla üzerinde düşünemeyeceği bir ayrıntı. Tarihin sayfalarında yer bulmayacak olan, ancak tarihin en gerçek yanlarından... Padişahını, bir seferin başlarında kaybetmiş bir sadrazamın neler yaşayabileceğini daha önce düşünmemiştim.
Bir aşk, sadakat ve cesaret öyküsü. Bir tarih öyküsü.
Bu öyküde ölümün üzerine mecburi bir gidiş var, sonuna kadar yaşama azmini koruyan.
Kitaptaki en lal öykü, Ulak ile sadrazam .
Muradhan ile Selvihan'ın öyküsünün lallığı, onların öykülerinin dışarıya sır vermemesinden kaynaklanıyor, öykülerini ikisinden başka kimse bilmiyor. Kimse onlardan bir şey duymuyor; ama ikisi bir dil bulup konuşuyor.