Yolculuk (Yasemin'in Seyir Defteri)

YASEMİN’İN SEYİR DEFTERİ

“Bilincinde olduğumu sanırdım; yolculuklarımızda
gittiğimiz yerlerin aslında olunan değil, geçilen yerler olduğunun. Böylece insanın kendi semtine hiç uğrayamamış/ uğramayacak oluşunun...”
Barış Acar

Bir saat sonra yeni bir yolculuk başlayacak. Yine notlar alacağım kısa kısa. Birbirini ilk kez gören, saatlerce yan yana oturan, bir daha karşılaşıp karşılaşmayacağımı(zı) bilemediğim yolculara dair notlar…
Onların koltukta oturuş biçimlerinden, yanlarında, arkalarında, çaprazlarında oturan yolculara attıkları kısacık bakışlarından, hızla kayıp giden görüntüleri seyre dalmışken yüzlerinde beliriveren dalgınlıklarından, ya da tüm görüntüleri pür dikkat izleyişlerinden, bu yolculuğa niçin çıkmış olabileceklerini kestirmeye çalışacağım. Salt, yolculuk boyunca yapıp ettiklerinden, davranışlarından yola çıkarak ne düşündüklerini, kim ya da ne olduklarını tahmin etmeye çalışmak onlar hakkında doğru bilgilere götürmese de beni, faydalı ve eğlenceli bir oyuna dönüşecek.
Can sıkıntısından, ya da, ayrıntıların peşine düşecek kadar bol vaktim, boş vaktim olduğundan yapmıyorum bunu. Notlar alıp aldığım notları bir anlatıya dönüştürmezsem otobüsteki her hangi bir koltuktan, çağrı düğmesinden, basamaktan, bagaj kapağından bir farkım kalmadığını düşüneceğim. Aynı işin, aynı sıklıkta, aynı biçimde yapılması için programlanmış bir makineye dönüşmekten korkuyorum.
Ayrıntıları göremezsem geride kalan seferin, yapılacak seferden hiçbir farkı kalmayacak. Çünkü, ayrıntıları çıkarırsak her seferin sonunda otobüs nasıl giriyorsa yine öyle girecek gara. Perona milim milim ilerleyecek. Sinir bozucu klakson sesleri, firma çığırtkanlarının bağırtıları, peron önlerine yığılmış koliler, valizler; oradan oraya akıp giden uykusuz, yorgun, telaşlı kalabalıklar…
Yol yorgunu yolcuların kimi üst bölmeden çantalarını, poşetlerini çıkarmaya çalışırken, koridorda sıkışıklık olacak. Saatlerce oturmaktan tutulan kollarını, bacaklarını bir an önce rahatlatmak isteyenler aşağıya inmek için sabırsızlanacak, acele etsinler diye yolu tıkayanlara belli belirsiz söylenecekler.
Otobüs tamamen boşalınca, öndeki koltuklardan birine oturacağım yine. Uykusuzluktan sersemlemiş başıma minder edip kolumu, üç beş dakika önümdeki demire abanacağım. Şimdi ben, garından dışarı adımımı atmadığın bu kente gelmiş mi oldum, diyeceğim kendi kendime. Ayda en az on kez geldiğim, küçük olduğu söylenen bu kentin hiç değilse bir sokağını bilsem diye geçireceğim içimden. Düş kuracağım, düşümde bileceğim. Bu kentin Ayraç adında bir sokağı olsun, diyeceğim. Ayraç Sokağı’nın sonunda, ceviz ağaçlarının arasında kaybolmuş iki katlı, ahşap, sabun kokan bir ev olsun. Orada yaşlı bir teyze yaşıyor olsun. Muzip bir çocuk gibi karşısına çıkıveren güneşin göz kamaştıran parıltısına aldırmadan her gün sabah pencerenin önünde çiçekleriyle laflayan, çiçekleriyle hoş beş ederken arada bir sokağa göz atıp beni bekleyen, havadislerimi can kulağıyla dinleyecek yaşlı bir teyze...
Diyeyim ki, teyzeceğim, geçen seferimde günebakanlarla dolu bir tarla gördüm demiştim ya; yanıma makine alacaktım, o tablo gibi manzaranın fotoğrafını çekecektim hani. Sonraki gün geri dönerken o koca tarlayı kupkuru, bomboş görmeyeyim mi! Günebakanların hepsini, hepsini toplamışlar. O bomboz kuruluğun fotoğrafını çektim yine de. Fotoğrafın arkasına, ne çok şey kaçırıyoruz, diye not düştüm, diyeyim. Tarlanın günebakanlı halini görmeyen o fotoğrafa bakınca kaçırdığı şeyin ne olduğunu ne bilsin, bu sözü neye yorsun, diye sorsun gülümseyerek. Bu soruya bir yanıt beklemediğini bilip dedikodularıma başlayayım ben. Bu seferimde, adamın biri yanında oturan yolcuyla bir kapıştı sorma diyeyim. Leş gibi soğan kokuyorsunuz, insan yola çıkarken soğan yer mi be adam, diye bir bağırdı. Beriki geri mi durdu, ne yiyeceğimi sana mı soracağım, rahatsız olduysan özel uçak kirala, deyiverdi. Bu ağız dalaşı yumruklaşmaya dönmeden kaptan girdi araya. Rica minnet, ikisini ayrı yerlere oturttu. Yaşlı teyze, soğan kokan tanımadığı o adamı kınamaya hazır, soruversin merakla, sahiden soğan kokuyor muydu adam? Laf aramızda, teyzeciğim diyeyim, soğan, pastırma, parfüm kokularının karışımı bambaşka bir kokusu vardı otobüsün.
Kahverengi lekelerle dolu kuru ellerini burnuma tutup daha yeni okşadım fesleğenleri, doya doya çek içine onu, kötü kokuları unuttursun sana desin. Sabun kokan, fesleğen kokan ellerini çiçek demeti koklar gibi koklayayım. Yüzümü ellerinin arasına alıp dimdik baksın gözlerime, bitti mi, yok mu anlatacak başka şey? O kadar yol gidip geliyorsun, gönlünün kaydığı biri çıkmadı mı karşına, yolundan eğlemedin mi kimseyi, desin. İçimi dökeyim ona, ben anlatayım, o dinlesin.
Sonra, yıkanayım. Teyzemin sabun kokan çarşaflarında uykuya dalayım. Kalktığımda, sallama değil, şöyle, yeni demlenmiş mis gibi bir çay kokusu gelsin burnuma. Kahvaltıyı ben hazırlayayım…
Yeni demlenmiş taze çayın tadını düşününce ağzımın içinde zehir gibi acı bir tat duyumsayacağım, acıktığımı... Düşümü burada kesip ineceğim basamakları. Firmamın bürosunda plastik bardakta çay içeceğim, bir şeyler atıştıracağım. Sonra yeni sefere hazırlayacağım otobüsü.
Elime büyükçe bir çöp poşeti alıp yolculuk boyunca çıkan çöpleri toplayacağım; iki koltuğun arasına sıkışmış peçeteleri, ufalanmış kek, bisküvi parçacıklarını, yere düşmüş, düştüğü yerde bırakılmış plastik kaşık ve bardakları, sakız, şeker, çikolata kağıtlarını, meyve suyu kamışlarını…
Sonra otobüsün yeni yolcuları gelip yerleşecek. Biner binmez, kaç kere mola vereceğiz, diye soracak biri. Soruş biçiminden, yüzündeki mimikten, sigara tiryakisi mi, sevgilisinden yenice ayrılmış, ilk molada telefona sarılacak bir aşık mı, tam saatinde mahkeme salonunda olmak için acele eden bir avukat mı, ya da, hiçbiri değil de, öylesine, laf olsun diye soru soran bir geveze mi, kestirmeye çalışacağım. Koltuk numarasını okuyamayanlar olacak yine. Ellerindeki bileti bana uzatıp falanca numarayı bulamadım, gözlerim pek iyi görmüyor, diyecek. Şunu yukarıyı yerleştiriver evladım, diyecek yaşlı bir teyze, benim darmadağın saçlarıma takılacak bir an bakışları. Son dakika yolcusu, kulağında cep telefonu, adeta bürosundaymış gibi, rahat, bağıra bağıra konuşarak ve hiç telaş etmeden çıkacak basamakları.
Otobüs ağır ağır çıkarken gardan ben bilet kontrolü yapmaya başlayacağım. Gideceği yerin acemisi olanlar inecekleri yerin adını bir kez daha zikredecekler unutmayayım, aklıma kazıyayım diye. Su isteyenler, koltuk kolluğunu kaldıramayanlar, indiremeyenler, havalandırmanın çalışmasını isteyenler… İyi yolculuklar, diyecek bir yolcu yanında oturan tanımadığı yol arkadaşına. Anons yapmak için koridordan öne ilerlerken, bu temenniyi duyup sevineceğim.
Otobüsün en önünde yolculuk edenler, uykuya yenik düşüne kadar, dalgın mı, dikkatli mi, yoruldu mu emin olmak için, şoförden gözlerini ayırmayacaklar. İş seyahatine çıkanlar, bunu, yani otobüsle yolculuk etmeyi sıklıkla yaptıklarından, camın dışındaki görüntülere, içerideki çocuk seslerine, konuşulanlara, çevrelerinde olup biten her hangi bir devinime hiç ilgi göstermeden önlerindeki yola bakarak uykuya dalacaklar.
Kimisi, yol boyunca ne su, ne çay ne de başka bir içecek almayacak. Elinde peçetesi, bir yerlere dokunmamaya özen göstererek oturacak. Yanındaki arkadaşının tüm ısrarlarına rağmen molalarda aşağı inmeyecek. İnse de, birkaç dakika temiz hava alıp hemen dönecek yerine. Uğranılan tesislerin tuvaletlerini asla kullanmayacak. Ben yanındaki yolcuya istediği içeceği ikram ettiğim sıra başıyla bana istemiyorum diye işaret ederken, arkadaşına, yola çıkanların nasıl olup da evlerindeymiş gibi rahatça yiyip içtiklerine, sonra da bu tesislerin tuvaletlerini kullanabildiklerine akıl erdiremediğini anlatacak. Diğeri gülecek ona. Bu konuşmanın devamını kaçırmamak için çay- kahve servisini mümkün olduğu kadar ağırdan alacağım. Arkadaşı, tuvaletleri temiz tutalım kampanyası başlatmayı önerecek. Beriki üst perdeden bir, amaaaan, diyecek arkadaşının kendisiyle dalga geçtiğine sinirlenip. Arkama dönünce yakın koltuklarda oturanların da sesin sahibine baktığını göreceğim. Öteki, bildik espriyi yineleyecek, şşşt, bağırma, şoförü uyandıracaksın!
Üniversite öğrencisi olduğunu düşündüğüm yolcular, koltuğa oturur oturmaz, müzik dinledikleri aleti ses ayarı, parça seçimi için bir müddet kurcaladıktan sonra mutlaka, dizlerinden birini öndeki koltuğa dayayıp kollarını göğüslerinde düğümleyecekler. Diz dayamak için doğru noktanın neresi olduğunu henüz keşfedemeyenler, bu oturuş biçiminin ön koltukta oturan yolcuyla tartışmalarına neden olacağını bilmeyecek. Çok geçmeden, önde oturan yolcu koltuğuna baskı yapan dizden rahatsız olduğunu, bacağını koltuğundan çekmesini söyleyecek. O da bacaklarını koridora çıkaracak. Geçişimi engellediği için bu kez ben uyaracağım. Küçük boşluğa sığmayan bacaklar yolculuk boyunca huzursuz kıpraşıp duracak.
Kimi, yanına aldığı kitabı açacak hemen; üstteki düğmelerle uğraşıp lambayı yakmaya çalışacak, gazete sayfalarının hışırtıları duyulacak. Çocuk ağlaması, kahkaha, bu kahkahaya yakın oturan birinden ayıplayan bir bakış… Mikrofonu elime alıp o bilinen konuşmayı yapacağım. Kapatmamış olanlar cep telefonlarını kapatacak birer birer; sessize alan vurdumduymazlar da olacak yine.
Kolonya servisi yaparken, koridor tarafında oturan, yukarıdaki bölmeye koyduğu çantasında bir şeyler arayacak. Aradığını bulup yerine oturması için, elimde kolonya şişesi, bir kaç dakika bekleyeceğim. Çantasını karıştırırken otobüsün arkasına göz gezdirdiğini, yerine oturduktan az sonra koridorun karşı tarafındaki camdan dışarıya, dışarıdaki bir görüntüye baktığını, geçip geride kalan görüntü her neyse, başını arkaya çevirip o şeyi büyük bir dikkat ve ciddiyetle takip ettiğini sonra bakışlarının küçük bir kavis çizerek otobüsün arka koltuklarında bir yerlerde noktaladığını, aynı hareketi belli aralıklarla birkaç kez tekrarladığını fark edeceğim. İşte bu küçücük ayrıntı, tüm seferlerin birbirinin aynı olmadığının ispatıdır diyeceğim. Kolonya servisi için arka koltuklara geldiğimde ben de ayrımına varacağım orada bulunan büyüleyici güzellikteki masmavi gözlerin.
Su isteyen bir yolcuya suyunu uzatırken onunla göz göze geleceğim. Bir yıldız kaydığında, ulaşılamaz uzaklıktaki o yıldızın kaydığını görmek nedeni kestirilemeyen bir sevinç yaşatır ya insana, yolcunun gözlerinde gördüğüm parıltıya sevineceğim. Orada olduğumuzu, var olduğumuzu hissedeceğim çünkü. Otobüsteki her hangi bir koltuktan, çağrı düğmesinden, basamaktan, bagaj kapağından bir farkımın olmadığını düşündüren boş, ölü bakışlarla karşılaştığımda öyle uzayacak öyle uzayacak ki gözümde yol, öyle uzakta kalacak ki varacağımız yer, şu uzak yıldızlardan da uzak gelecek. Bir an önce ışıkların sönmesini bekleyeceğim. Işıkların söndüğü, yolcuların yüzlerindeki ayrıntıların, mimiklerin seçilemediği loşluğu… Diyeceğim ki kendi kendime, görmesem de olur sadece varacağı yeri önemseyen yolcunun yüzünü. Yanından geçerken içimden bağıracağım o yolcuya, heey, diyeceğim, yol, iki yer arası değildir, yer, iki yol arasıdır.(*)

(*)ARUOBA, Oruç. Yürüme, Metis Yayınları, 2006: 123

Bu öykü, İnisiyatif Sanat Dergisi'nin 5. sayısında yayınlanmıştır.