UzunHikâye Öykü, inceleme, eleştiri



Moskova Metrosu

14 Ara 2010
Cihan Başbuğ

Moskova’nın Kremlin’den sonraki en önemli simgesi sanırım metro istasyonudur. 1931 yılında Stalin tarafından başlatılan metro ağı ve çok kısa sürede bitmiş (4 yıl) ve istasyonların, alt yapının yapımında komsomol adı verilen gönüllü parti gençleri, işçiler birlikte durmaksızın çalışmışlardır. Moskova metrosu hakkında internetten yapılabilecek herhangi bir aramada onlarca yazıya, bilgiye rastlamak mümkün. Bu yazıyı yazmaktaki asıl amacım, metronun tanıtılması, fotoğraf paylaşımı değil aslında. Amerikayı yeniden keşfetme gibi bir amacım yok, evet ama Brecht’in bu metro hakkındaki çok önemli Moskovalı İşçilerin 27 Nisan 1935'te Büyük Metroya Sahip Oluşları şiirinin okunmadan, bilinmeden yapılan gezinin, okunan bu yazının tatsız olacağına emindim.

12 farklı renkle simgelenen hattın yer aldığı metro ağının büyüklüğü, iltişamı beni hiç korkutmadı; aksine kısa süre sonra kimseye sormadan, elli yıllık Moskovalıymışım gibi rahatça kullanabildim metroyu.

II. Dünya savaşı sırasında sığınak olarak da kullanılan Moskova Metrosunun her durağı Sovyet döneminin önemli kahramanlarına, askerlerine, sanatçılarına adanmış. Dostoyevskaya, Leninskaya, Mayakovskaya, Puskinskaya, Cehovskaya, Aleksandrovskaya. Çoğunluğu Sovyet döneminin önemli isimlerine adanan duraklara ayrıca, dönemin önemli simgeleri de ad olarak verilmiş; iş ve emek isimleri gibi.

Moskova Metrosunda her bir istasyon ayrı bir kompozisyon içeriyor. Hakim sanat anlayışı değişmese de gelip geçerken gördüğünüz heykeller, figürler, kakmalar telaşı olmayan, koşturmayan gezginler için farklı şeyler anlatıyor. Her istasyonu müzeyi gezer gibi gezdim, bir yandan da metro müzisyenlerinin keman sesleri, şarkıları kulağımın pasını sildi. İnsanların koşturmacası, zamanla olan yarışları da olmasa bundan güzel bir gezi alanı olamaz derdim. O kalabalık, o koşturma arasında acelesi olmayan tek kişi olmak da ilginçti.

"Tüneller de apaydınlıktı,
karanlıkta kalmamıştı emeğin bir karışı bile." diyor Brecht, şiirinde. Gerçekten her tarafı aydınlık, sanat dolu metroyu gezmek bile yeter Moskova hakkında izlenim sahibi olmak için. Eğer biraz da benim gibi meraklıysanız, metro hakkındaki efsaneleri, ayrıntıları da iletişim kurduğunuz insanlardan öğrenebilirsiniz. Bunlardan en çok hoşuma giden Stalin ile genç, metro mühendisi arasında geçtiği söylenilen bir hikaye. Mühendislerin, işçilerin, "yoldaş"ların durmadan çalıştığı bir dönemde metronun düz ağları bitirilmiştir ve bu hatlar arasında geçişi kolaylaştırmak için ağın ortalarında bir yere bir halka ağ yapılacaktır. Mühendisler ağın yerinin neresi olması gerektiğine karar veremezler ve Stalin'in meşgul olduğu bir sırada, bu konuyu danışmak için odasına girerler. Konuyu Stalin'e defalarca açmalarına rağmen yanıt alamazlar. Genç mühendis pes etmez, durmadan Stalin'i sıkıştırıp ; yuvarlak ağın yerini sorar, elindeki kağıtları uzatır. Sonunda Stalin, mühendisin elindeki kağıtları masasına koyar; o an içmekte olduğu kahveyi kağıdın tam ortasına indirir. İşte bu kahve lekesi, şu anki yuvarlak ağın taslağıdır. Tabi hikaye ne kadar doğru bilemem ama hangi metro istasyonu böyle güzel bir hikayeye sahip ki?

Ayrıca metroda; içe doğru geldikçe erkek, dışa doğru gidildikçe kadın sesi duyulur. İç kısımlarda iş yerleri ve devlet binaları vardır ve erkek; patronu simgeler. Yolcuları işe çağırır. Dış duraklarda da konutlar vardır ve "eşler" kocalarını eve çağırır.

Bir yandan odamda, metro haritasına bakarak , o anları tekrar yaşıyor gibiyim. Bir daha herhangi bir metro istasyonu hakkında yazabilecek miyim bilmem ama Moskova Metrosunu hafızamda yaşatacağım kesin.

Kategori:

Re: Moskova Metrosu

Not:
Metro hakkındaki izlenimlerimin bir kısmı arkadaşım Özgen Güven Bulkan'la olan paylaşımım sonrasında doğmuştur.

Son üç fotoğraf şu adresten alınmıştır: ayşenin gazetesi

Tarih ve rakam bilgileri vikipedia'dan kontrol edilmiştir.

dscn1801.jpg dscn1612.jpg 1.jpg 3.jpg 4.jpg

Re: Moskova Metrosu

Cihan, Brecht'in şiirinden açmış madem bahsi, ben de Grup Günola'dan şiirin bestelenmiş halini ekleyeyim:


Re: Moskova Metrosu

Cihan Başbuğ dedi ki:
Bir yandan odamda, metro haritasına bakarak , o anları tekrar yaşıyor gibiyim. Bir daha herhangi bir metro istasyonu hakkında yazabilecek miyim bilmem ama Moskova Metrosunu hafızamda yaşatacağım kesin.

Ne güzel yazmışsın Cihan. Bizde metro olmadığından (olanlara da gerçek anlamda metro denemeyeceğinden), onları yazıya dökmek ya da yazınsallaştırmak çok mümkün değil gibi geliyor bana da.

Öte yandan yıllar önce Ankara metrosu yeni yapıldığı dönemde birkaç girişimde bulunmadım da değil. Devamı gelmedi ne yazık ki. (Canlı Bomba)


Re: Moskova Metrosu

Şarkıyı bugün ekleyecektim ki , benden önce davranmışsın:) iyi de etmişsin. "Canlı Bomba"yı yıllar önce okumuştum, yarattığı gerilimi unutmamışım. Tekrar sağol.