UzunHikâye Öykü, inceleme, eleştiri



Lord Dunsany - Yangından Sonra

16 Oca 2009
acoskun

Çevirinin son hali:

""

Yangından Sonra
Lord Dunsany

Çok uzun zamandır oluşum içinde olan şey meydana geldiği, dünya karanlık ve benzersiz bir gökcismine çarptığında, hatırda kalmaya değer herhangi bir şey var mı diye küllerin arasından kaçamak bakışlar fırlatan başka bir âlemden koca cüsseli yaratıklar kapladı ortalığı. Dünyada olduğu bilinen devasa varlıklardan bahsettiler. Mamutlar hakkında bir şeyler söylüyorlardı ki; işte tam o sırada, gözlerine insanoğlunun kurukafalar gibi etrafına bakınan sessiz ve penceresiz tapınakları çarptı.

Bir tanesi: “Bu devasa yerde iri cüsseli bir şey varmış” dedi, diğeri ise: “Bir mamutmuş.” dedi. Bir başkası: “Ondan da büyük bir şeymiş” dedi.

Ve sonrasında anladılar ki evrende en büyük şey insanoğlunun rüyalarıymış.

Çeviren: Abdulvahid Coşkun


Çevirinin ilk hali:
""
Yangından Sonra
Lord Dunsany

Çok uzun zamandır oluşum içinde olan şey meydana geldiği, dünya karanlık ve benzersiz bir gökcismine çarptığında, hatırda kalmaya değer herhangi bir şey var mı diye küllerin arasından kaçamak bakışlar fırlatan başka bir âlemden koca cüsseli yaratıklar kapladı ortalığı. Dünyada olduğu bilinen devasa varlıklardan bahsettiler. Mamutlar hakkında bir şeyler söylüyorlardı ki; işte tam o sırada, gözlerine insanoğlunun kurukafalar gibi etrafına bakınan sessiz ve penceresiz tapınakları çarptı.

Bir tanesi: “Bu devasa yerde iri cüsseli bir şey var” dedi, diğeri ise: “o bir mamuttu.” dedi. Bir başkası: “ondan da büyük bir şey” dedi.

Ve sonrasında anladılar ki evrende en büyük şey insanoğlunun rüyalarıydı.

Çeviren: Abdulvahid Coşkun

Kaynak: After The Fire, Fifty-One Tales

Kategori:

Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

Abdulvahid Coşkun'un ellerine sağlık. Oldukça temiz bir çeviri olmuş. Benim gözüme çarpan bir tek şey var, onu belirtmeden geçmek istemiyorum:

""
"Some great thing has been here," one said, "in these huge places." "It was the mammoth," said one. "Something greater than he," said another.
""
Bir tanesi: “Bu devasa yerde iri cüsseli bir şey var” dedi, diğeri ise: “o bir mamuttu.” dedi. Bir başkası: “ondan da büyük bir şey” dedi.

İlk cümlede de geçmiş zaman kullanılsa hem özgün metne daha sadık kalınacak hem de paragraf boyunca zamanlar arasındaki uyumsuzluk ortadan kalkacak:
""
"Bu devasa mekânlarda iri cüsseli bir şey varmış" (-miş'li geçmiş zaman)

(Burada "huge places" ile kastedilenin tapınaklar olduğu bilgisini verebilmek için "mekânlar" denilebileceğini düşünüyorum) Tabii bu durumda belki ikinci cümleyi de ilk cümleye uydurmak amacıyla biraz eğip bükmek gerekebilir: "o bir mamuttu" yerine önce "Mamutmuştur" (-miş'li geçmiş zamanın hikâyesi) demek geçti içimden, hâlâ da bunun en iyi alternatif olduğunu düşünüyorum. Bir diğer alternatifse "Mamuttur" (geniş zaman). Noktalamayla da biraz oynayınca benim önerim:
""
Bir tanesi: “Bu devasa mekânlarda iri cüsseli bir şey varmış” dedi. Diğeri: “Mamutmuştur,” diye cevapladı. Bir başkası: “Ondan da büyük bir şey,” dedi.


Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

Öncelikle bu zaman uyumsuzluğundan dolayı çok özür dilerim.
Doğrusu benim aklıma "-mış"lı geçmiş zaman hiç gelmemişti, teşekkürler.
Crazy Bu arada çeviriyi beğenmeniz beni mutlu etti Thumb Up
Çok teşekkürler, iyi günler.


Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

Çeviri grubu sayesinde bu güzel öykülerin bu güzel çevirilerine ulaşabiliyoruz. Herbirinize teşekkür ederiz.
Çeviriyi ve öyküyü beğendim. Çeviride aklıma takılan bir şeyi sormak isterim;

""
dünya karanlık ve benzersiz bir gökcismine çarptığında

Aslına bakıldığında dünya bir cisme çarpmaz cisim dünyaya çarpar, ancak söz konusu bir Lord Dunsany öyküsü olunca insan emin olamıyor tabii Smile


Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

Özgün metinde "the world hit a black, uncharted star" ifadesi yer alıyor. Bunu belki "dünya kara, keşfedilmemiş bir yıldıza çarptığında" diye çevirmek de mümkün, ama çarpan, benim anladığım kadarıyla dünya. Zaten metinde açıkça geçmeseydi bile, bir yıldızla dünyanın birbirlerine çarpması durumunu, aralarındaki büyük kütle farkından dolayı, dünyanın yıldıza çarpması olarak açıklamak doğru olurdu, herhalde. Fizikçi arkadaşlar açıklasınlar, ben çok anlamam Smile


Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

doğru söylüyorsun eren abi,
ben ilk çevirirken metinde oyle olduğu için pek düşünmemiştim de
güneşi orta boy bir yıldız olarak düşünür ve bir orantı yaparsak
güneşi normal bir elma kadar küçültürsek dünya da normal bir misket tanesi kadar oluyor ve
keşfedilmiş en küçük yıldız da anladığım kadarıyla dünyanın 29.223 katı büyüklükte olmalı
evrensel kutle cekim yasasina göre bizim yıldıza (gerçi ben gök cismi diye çevirdim ama) çarpmış olmamız lazım Laughing out loud
(f: kuvvet
m1: birinci cismin kütlesi
m2: ikinci cismin kütlesi
r: kütle merkezleri arasındaki uzaklık
g: evrensel çekim sabiti
f=gm1m2/(r^2) )


Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

""
Eren yazdı;
aralarındaki büyük kütle farkından dolayı, dünyanın yıldıza çarpması olarak açıklamak doğru olurdu, herhalde. Fizikçi arkadaşlar açıklasınlar, ben çok anlamam Smile

Diyelim ki yerde duran bir taş var ve bir tır gelip bu taşa çarpıyor. Biz burada taş tıra çarptı demeyiz, tır taşa çarptı deriz; yani çarpan kişi belirlenirken kütlelerine göre değil, kimin sabit olduğuna göre fail belirlenir.

Ben söz konusu çarpışmada

""
dünya karanlık ve benzersiz bir gökcismine çarptığında,

cümlesinden bunun yıldız olduğunu anlamamıştım. Sonra "taş- tır" iklisinde olduğu gibi kimin kütlece büyük olduğu değil kimin yörüngesinden çıktığı önemli.


Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

burda böyle çevirmemin sebebi
1 zaten çevirinin aslında

""
...and the world hit a black, uncharted star...

yazıyor
2 taş - tır benzetmesi bence burda uygulanamaz çünkü tır kütlesinden kaynaklanan bir çekimle hareket etmiyor, içindeki motor gücü ile ilerliyor, ki taşta kücük olduğundan dolayı zaten dünyanın yerçekimi etkisiyle yerde sabit duruyor ve harici güç ile çarpan da tır oluyor.

ve yörüngeden çıkma konusunda da bahis Lord Dunsany olduğu için kimin yörüngesinden çıktığını kestirmek zor bu yüzden de orjinal metne bağlı kaldım

vakit ayırdığınız için teşekkürler Smile Smile


Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

nurten aksakal dedi ki:
""
Eren yazdı;
aralarındaki büyük kütle farkından dolayı, dünyanın yıldıza çarpması olarak açıklamak doğru olurdu, herhalde. Fizikçi arkadaşlar açıklasınlar, ben çok anlamam Smile

Diyelim ki yerde duran bir taş var ve bir tır gelip bu taşa çarpıyor. Biz burada taş tıra çarptı demeyiz, tır taşa çarptı deriz; yani çarpan kişi belirlenirken kütlelerine göre değil, kimin sabit olduğuna göre fail belirlenir.

Öncelikle, metnin orijinalinde zaten dünyanın yıldıza çarptığı söyleniyor. Ama şimdilik bunu bir kenara bırakıp Nurten'in söylediğine bakalım. Nurten demiş ki "çarpan kişi belirlenirken kütlelerine göre değil, kimin sabit olduğuna göre fail belirlenir" Muhtemelen trafik polislerimiz çarpışmayı böyle anlıyorlardır (söz konusu olan dünya üzerindeki gündelik yaşam olduğu için). Ama söz konusu olan uzay olunca şunu sormak gerekiyor: "sabit"nedir? Uzaydan söz ederken bir cismin durduğunu ama ötekinin hareket ettiğini neye göre belirliyoruz? Benim aldığım yarım yamalak fizik dersleri bunun bizim algımızla ilgili bir yanılsamadan başka bir şey olmadığını söylüyor. Uzayda bir çarpışmadan söz ediyorsak işin içinde "kütle çekim yasası" vardır. Kütle çekim yasasına göre iki cisim birbirini eşit büyüklükte kuvvetlerle çekerler, ama genellikle yalnızca kütlesi küçük olan cisim hareket eder. Söz konusu güç, kütlesi büyük cismi hareket ettirmeye yeterli olmaz (kütlesi daha büyük olan cismin tâbi olduğu çok daha büyük kuvvetler olduğu için). Bu nedenle özgün metinde açık olarak belirtilmemiş olsaydı bile, bir çarpışmadan bahsetmek gerekirse, aradaki büyük kütle farkından dolayı, bunu dünyanın yıldıza çarpması biçiminde ifade etmek gerekirdi. Ya da uzayın bir noktasını "aha bu nokta hiç hareket etmiyor, Allah kitap çarpsın gözümle gördüm" diyerek sabit nokta ilan etmek gerekiyor. Uzmanlar, bu ikincisini yapan arkadaşın Nobel Fizik ödülünü almasına kesin gözüyle bakıyor.


Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

""

Yangından Sonra
Lord Dunsany

Çok uzun zamandır oluşum içinde olan şey meydana geldiği, dünya karanlık ve benzersiz bir gökcismine çarptığında, hatırda kalmaya değer herhangi bir şey var mı diye küllerin arasından kaçamak bakışlar fırlatan başka bir âlemden koca cüsseli yaratıklar kapladı ortalığı. Dünyada olduğu bilinen devasa varlıklardan bahsettiler. Mamutlar hakkında bir şeyler söylüyorlardı ki; işte tam o sırada, gözlerine insanoğlunun kurukafalar gibi etrafına bakınan sessiz ve penceresiz tapınakları çarptı.

Bir tanesi: “Bu devasa yerde iri cüsseli bir şey varmış” dedi, diğeri ise: “Bir mamutmuş.” dedi. Bir başkası: “Ondan da büyük bir şeymiş” dedi.

Ve sonrasında anladılar ki evrende en büyük şey insanoğlunun rüyalarıymış.

Çeviren: Abdulvahid Coşkun


Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

çevirinin son hali Smile emeği geçen herkese teşekkürler Flowers


Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

Aşağıda yazanların öyküye bir şey katmayacağını biliyorum, ancak çarpışma meselesini tekrar konuşmak istiyorum;
İlk olarak; çeviride bunun bir yıldız olduğu belirtilmiyor;

""
dünya karanlık ve benzersiz bir gökcismine çarptığında

Dolayısıyla ben bu konudaki kafa karışıklığımı daha önce;

""
"bizzat kendim yazmıştım"
Çeviriyi ve öyküyü beğendim. Çeviride aklıma takılan bir şeyi sormak isterim;

dünya karanlık ve benzersiz bir gökcismine çarptığında

Aslına bakıldığında dünya bir cisme çarpmaz cisim dünyaya çarpar, ancak söz konusu bir Lord Dunsany öyküsü olunca insan emin olamıyor tabii Smile

şeklinde dile getirmiştim.

İkinci olarak; sabit, hareket etmeyen bir noktaya göre değil belirli ve süreğen bir yörüngesi olana göre tanımlanabilir. Uzayda bir sabit gösterecek kişiye Nobel vereceklerini de sanmam yoksa yıllar önce dünyanın merkezini gösteren Nasrettin hocaya o nobeli verirlerdi değil mi? Laughing out loud
Bu arada yörüngeden çıkan kütle büyük bir kütle olabilir ve diğer küçük kütlelerin de yörüngelerinden sapmalarına sebep olabilir dolayısıyla bu durum bir çarpışma olarak tanımlanabilir. her bir kütle kim vurduya gider dolayısıyla değil mi?

Şaka bir yana, ben dünyayı Güneşin çekim alanından çıkararak kendisine doğru çeken bir yıldızla çarpıştıktan sonra dünyadan geriye bir şey kalmak bir yana dünya diye bir şey kalmaz diye de düşünüyorum oysa ki öyküde bu olaydan sonra dünya için;

""
hatırda kalmaya değer herhangi bir şey var mı diye küllerin arasından kaçamak bakışlar fırlatan başka bir âlemden koca cüsseli yaratıklar kapladı ortalığı.

diye bahsediliyor. Tabii burada yine daha önceki mesajımda da belirtiğim gibi söz konusu Lord Dunsany olunca her şey mümkün ve her şey aynı oranda imkansız.

Son olarak; bu çarpan şey karanlık ve benzersiz bir gök cismi mi? yoksa bir yıldız mı? Huh!


Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

ilk başta kabul ediyorum ki ben kulağa daha güzel geldiğini düşündüğümden

""
...and the world hit a black, uncharted star,

bölümünü
""
...dünya karanlık ve benzersiz bir gökcismine çarptığında,

olarak çevirdim. asıl metinde alenen belli dünyanın bir yıldıza çarptığı ama heralde bu muğlak anlam benim
""
karanlık ve benzersiz bir yıldıza çarptığında
demememden kaynaklanıyor?


Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

ilgine ve sabrına teşekkür ederim Alkış


Re: Lord Dunsany - Yangından Sonra

Esrağfirullah ne demek Smile
çevirilerime yorum ve eleştiri gelmesi beni çok memnun ediyor Cheers Cheers