Kuşdili Suskunluklar
1.
Çantamın altını üstüne getirmiştim. Yoktu. Bozuk paralar, buruşuk fişler, boş sigara kartonları, saç tokaları, reklam broşürleri, sinema biletleri… Kaybettiğim küpemi bile bulmuştum. Fakat ne bir kitap vardı, ne bir dergi. Toplantı saatine kadar bir yerde oturup, bir şeyler okuyarak vakit geçirecektim sözde. Daha önce hiç görmediğim, görmeyi de istemediğim bu cehennemin dibi şehirde, üç saat boyunca ne yapabilirdim ki? Saat sabahın yedisiydi. Açık bir kitapçı dükkanı bulmak umuduyla, bilmediğim sokaklarda dolaşmaya başladım. Bir yandan da zar zor bulduğum toplantı binasının yerini kaybetmekten endişe ediyor, fazla uzaklaşmaya cesaret edemiyordum. Rastladığım birkaç gazete bayiinde, günlük gazeteler ve magazin dergilerinden başka yayın yoktu. Büyük bir marketle bir lokanta arasında sıkışmış o küçük kitapçı dükkanını gördüğümde, açık olabileceğine ihtimal vermemiştim.
Kapısı kapalı, içerisi yarı aydınlıktı. Gelişi güzel düzenlenmiş, daracık bir vitrini vardı. Kitapların seslerinin, kokularının duyulabildiği, kıpırtılarının hissedilebildiği o küçük, sıcak dükkanlardandı. Bir türlü ısınamadığım, bir yığın dvd, hediyelik eşya, kırtasiye malzemeleri arasında, titizlikle sınıflandırılmış kitapların yalnızca dekor gibi göründüğü, çok satan ucuz kitapların baş köşelere yerleştirildiği, o büyük ve ruhsuz mağazalardan sonra, uzun zamandır görmediğim eski bir dosta rastlamış gibi sevindim. Gerekirse açılana kadar beklemeyi göze alarak, vitrindeki kitapları incelemeye koyuldum. Üst sıra; Dostoyevski’nin hemen yanında Kazuo Ishiguro, onun yanıbaşında şifalı bitkiler kitabı. Chuck Palahniuk ile Mehmet Akif Ersoy, sanmıyorum ki başka herhangi bir yerde yan yana görülsün. Bir alttaki sırada ise boydan boya aynı kitap diziliydi, bir öykü kitabı. Yazarın adını okuduğumda, gözlerime inanamadım. Yirmi yıl öncesine ışınlandım sanki.
2.
Bir Oksijen ve iki hidrojen atomundan oluşan, sıvı durumunda bulunan, kokusuz, renksiz ve tatsız madde. Su. Bir canlının özelleşmiş üreme hücrelerini meydana getirmeden tıpatıp atasına benzer canlıların oluşmasını sağlayan üreme şekli. Eşeysiz üreme. Saçlarımın rengini beğenmiyorum. Keşke kızıl olsalardı. Ne dersin? Böyle güzel. Sarı yani. Dava’nın yazarı. Franz Kafka. İstanbul surları üzerine ilk Türk sancağını dikerken şehit olan kahraman. Ulubatlı Hasan. Başını vermeyen şehit kim peki? Ulubatlı Hasan’ın amcaoğlu mu? Hayır, hikaye kahramanı. Yazarı da Ömer Seyfettin. Üçgenin iç açıları toplamı. Yüz seksen. Peki ya dörtgen. Üç yüz altmış. Yarın akşam doğum günüm. Gelmek ister misin? Bilmem. Türkiye’nin yüzölçümü. Sekiz yüz on dört bin beş yüz yetmiş sekiz kilo metre kare. Akdeniz bölgesinin iklim özellikleri. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı. Limonata ve pasta var. Bir de babamın videocudan kiraladığı bir macera filmi. Gel işte. İzin alabilirsem gelirim. Karadeniz bölgesi bitki örtüsü. Orman. Önemli tarım ürünlerini de say bakalım çok bilmiş. Fındık, çay, tütün, mısır…bir de şekerpancarı. Aferin. Gelecek misin doğum günüme? Evet. Beni seviyor musun peki?
Susar, konuşamazdı. Suratı kıpkırmızı kesilir, bir süre nefes alamaz, konuyu hemen değiştirirdi. Sınıfın en utangaç öğrencisiydi. Biraz İngilizce, çokça Türkçe ve meramını anlatacak kadar da kuş dili bilirdi. İzlediği ayıp filmlerin etkisiyle Almancasını da epey ilerletmişti. Benle Almanca konuşmaz, utanırdı. Gençliğinde “Vatandaş Türkçe Konuş” flamalarıyla yürüyen dedesinin etkisinde kalmıştı. Herkesten ve her şeyden etkilenirdi. Benden sadece etkilenmez, severdi de…
Vitrindeki kitabın üzerinde ismini gördüğümde; gözlerime inanamamıştım. Yıllar sonra ben onu değil, o beni şaşırtmıştı.
3.
Kapalı olduğunu sandığım dükkanın kapısının içerden açılmasıyla, şaşkınlığım bir kat daha arttı.
“İçeri buyurmaz mısınız?”
“Şey.. Ben sandım ki… Her neyse… Teşekkür ederim. Vitrindeki şu öykü kitabı var ya, ona bakabilir miyim?”
“Tabi, buyrun. Çay içer misiniz?”
“Hayır, teşekkürler.”
Koridor gibiydi dükkan, dar ve uzun. İki yanında kitap rafları. Koridorun sonunda bir masa, masanın üzerinde bir lamba, açık bir kitap, yarısı içilmiş bir bardak çay, kül tablası ve dumanı tüten yarım bir sigara. Yerde bir küçük tüp, üstünde kaynayan çaydanlık. Bergamotlu, karanfilli, mis gibi çay kokusu. Neden hayır dedim ki…
“İşte, istediğiniz kitap.”
Şaşkınlığım sirayet etmişti sanki. Bir garip bakıyordu yüzüme. Tamam, sabahın bu saatinde şaşkın bir yabancının dükkanın önünde dikilmesi biraz garip olabilirdi. Ancak başka türlü bir bakıştı bu. Gördüğüne inanamıyor gibiydi daha çok. Anlam veremesem de fazla durmadım üzerinde. Bu sabah uçağa bindiğimden beri her şey biraz garipti zaten.
“Çay taze, istemediğinize emin misiniz?”
“İyi olur aslında, size zahmet olmazsa.”
Sigara ikramını da geri çevirmedim. Masanın ön tarafındaki sandalyeye oturup kitabı karıştırmaya başladım. Kitabın adı, Kuşdili Suskunluklar. Garip bakışlarını hala üzerimde hissediyordum. Yirmi öyküden oluşuyor. Birşey söyleyecek gibi boğazını temizliyor, kafamı kaldırdığımda vazgeçip önündeki açık kitaba bakıyordu. Yazar hakkındaki birkaç satırda, yıllar önce tesadüfen ortak bir arkadaştan öğrendiğimden daha fazla bilgi yok. Daha rahat okuyabileceğim bir yere gitmeliydim.
“Çay ve sigara için teşekkürler. Bu kitabı almak istiyorum.”
“Senin olsun. Kızıl saç yakışmış bu arada. Yine de sarının daha güzel olduğunu düşünüyorum hala.”
***
4.
Sarı bir noktaya dönüşene kadar, bakıp kalmıştım arkasından. Gitmişti. Birdenbire kızıl saçlarıyla giriverdi hikayeye tekrar.
Senin bu hikayede, bu odada, yatağımda, ne işin var? Kim çağırdı seni buraya?
Bitirmem gereken bir hikaye var. Henüz kurgusunu dahi kuramadım. Mekanı bile tasvir edebilmiş değilim. Karakterler mi? Off! Evet, bir de bu mekanı ele geçirecek bedenler lazım. Hayır, zaman konusuna hiç girmeyelim istersen.
Ne kadar zamanımız var? Yazmak istiyorum. Bir sayfa, bir paragraf, bir cümle, bir kelime, bir harf, bir nokta...Evet, evet bütün düşüncelerimi tek bir nokta ile anlatmak istiyorum.
Herkesin noktası farklı olmalı. Kalemin ucuyla kağıda bıraktığımız izden tanıyabilmeliler bizi. Birbirimizden ayırmalılar. Sınıflandırabilmeliler. İstedikleri de zaten bu değil mi Sarı? Ya da Kızıl. Sarıkızıl. Yada her neyse işte. Hepimizi birer parmak izinden, sayılardan(11 haneli), harflerden, kelimelerden ibaret saymıyorlar mı? Tanrı bile sayısallaştırmıyor mu? İşleri kolaylaştırmak için herhalde. Kolay değil, milyarlarca insan…Sen insan yaratmayı kolay bir şey sanıyorsun herhalde Sarı. Çamuru al; DNA’yı RNA’yı hazır et. Kromozomlarını say (tam tamına 46 adet), yoğur da yoğur, ta ki tam kulak memesi kıvamına gelinceye kadar. Sonra Adem babamızı al; O’na kollar ve bacaklar(ikişer tane), içini ancak mide fesadı geçirmeyecek insanların(adına doktor diyorlar) görebileceği ve kesebileceği bir vücut koy- hem de kocaman- bütün bunları üstüne de düşünmesi için bir kafa…Evet nerde kalmıştık Sarı?
Tamam Kızıl olsun, hemen darılma. Kaburgamdan yaratıldığını da asla unutma. Önce Adem babamız vardı, yani Ben. Sonra Ondan Havva anamız oldu, yani Sen. Tanrısal bir dokunuş var üzerimde, inanmıyorsan aç bak bölümlere, baplara, ayetlere, surelere…Önce ben vardım yani. Sonra Sen oldun. Yani Ben aslında Senim. Yani Sen yoksun. Yani sadece Ben varım. Yani, yani, yani…
Nerde kalmıştık? Evet tam da burada. Polis artık parmak izi almamalı. Tanımadığımız, bir bedeni dahi olmayan güçler parmaklarımızı boyamamalı. Ben, Sen, O, Biz, Siz, Onları, birbirimizi boyamak için kullanmamalılar. İnsanların bütün sicil dosyaları, hemen şimdi silinmeli. Herkes Emniyete gidip nokta örneği vermeli. Nüfus cüzdanları, pasaportlar, banka cüzdanları, bütün kimlik kartları yasaklanmalı. Herkesin noktasına bakılmalı. Evlenirken, öpüşürken, sevişirken, birbirimizin noktalarına bakmalıyız. Sahi biz birbirimizin noktalarına baktık mı? Senin noktan sarı gibi sanki. Aldığımız her nefes bir ömre eşdeğer olmalı mesela. Zamana hükmedebilmeliyiz. Kursağımızdan geçen her lokma, ömrümüzün geri kalanında yediklerimizle aynı lezzette olabilmeli. Bunu başarabiliriz Sarı, anlıyor musun? Hayatı belli standartlarda yaşayabilmeliyiz mesela. Bilim adamları bunun üzerinde çalışmalılar. Lisans, yüksek lisans, doktora yapmalılar. Herkes aynı oranda sevebilmeli birbirini. Bütün bunları insanlara sunabilmeliyiz. Her şeyin bir ayarı, bir düğmesi, bir sesi, bir rengi, bir kokusu olmalı. Şaşırmamalı insanlar. Şaşırtmamalı hiç bir şey onları. Bu konfor esirgenmemeli yorgun bedenlerinden. Herkes aşık olabilmeli mesela. Ya da birileri onlara aşık olmalı. Yalnızlık, mutsuzluk, can sıkıntısı, açlık, yorgunluk...Hepsi bir düğme ile bertaraf edilebilmeli. Her şey için bir düğme olmalı. Evet, her şey için tek bir düğme. Sevgi için, aşk için, konfor için tek bir düğme...
Ve bir kitap yazmalıyız. Hemen başlamalıyız. Ben, Sen, O, Biz, Siz, Onlar'ın hikayesini yazmalıyız. Bütün dillerde yazabilmeliyiz. Her şeyi bir kuşun dilinden anlatabilmeliyiz örneğin ve bütün kuşlar okuyabilmeli kitabımızı. Her şey olmalı kitabın içinde. Ölümsüzlüğün formülü olmalı mesela. Hiç ölmemelisin. Seni tek bir noktadan tekrar yaratabilmeliyim. Saçlarının sarı rengi de buna dahil.
Bitirmem gereken bir hikaye var. Artık biliyorum ne yazacağımı. Fakat ilk sen yazmalısın. Seninle başlamalı hikaye. Hadi başla Sarı, pardon Kızıl! İlk hikayeyi sen yaz.
“Çagantagamıgın agaltıgınıgı ügüstügünege gegetigirmigiştigim. Yogoktugu. Bogozuguk pagaragalagar, buguruguşuguk figişleger,…”
Emine Özzorlu-Emrullah Ay
Re: Kuşdili Suskunluklar
Ortak bir öykü yazma denemesi. Birinci ve üçüncü bölümler bana ait, iki ve dört Emrullah'a. Bitmiş bir öykü sayılmaz. Katılıma açık ayrıca. Devam etmek veya ekleme yapmak isteyen varsa, lütfen buyursun. Bir atölye çalışmasına dönüştürebiliriz
Re: Kuşdili Suskunluklar
Emine her ne kadar mütevazi davranmaya çalışsa bile, ortaya çıkan hikaye benim açımdan denemeden çok daha öte birşey. Buna benzer atölye çalışmalarını belki daha fazla katılımcıyla ve daha fazla tematik hale getirerek yapabiliriz sanıyorum.
Re: Kuşdili Suskunluklar
Kim ne der bilmem ama, ışınlanmak sözcüğünü buraya yakıştıramadım. Ben buradayım diye bağırıyor sanki. Metnin içinde kaybolacak bir başka sözcük, neden olmasın?
Bu başlangıç ve davamı biri bulmaca çözen, diğeri ona eşlik eden iki insanı anımsattı. Soruların yanıtları uzadıkça bu düşüncem değişti, haliyle meraklandım.
Sonraki paragrafa geçiş keskin olmakla birlikte bir sonraki hepten ayrı kalmış. Belki sıralamalarıyla oynamalı. Misal, ikinci bölümdeki son paragraf başa çekildiğinde "Bir oksijen... " şeklinde başlayan paragraf geriye dönüş olarak daha şık durur sanki. Bu şekilde, birinci bölümün son cümlesi öyküden çıkarılarak tekrardan da kaçınılmış olur. Bunlar öneri sadece, akıldan geçenler. Her şey yazarların insiyatifinde.
Kısacık bir cümlede aynı kökten türeyen biri isim diğeri fiil iki kelimenin varlığı cümleyi biraz zorlamış. Kurguyu oluşturmamak, tamamlayamamak ya da sadece kurgulayamamak daha sade durur gibi geldi.
Zaman belirten ifadeler biraz fazla gözüküyor.
Özel isimlerin yerine kullanılan zamirler büyük harfle başlamıyor olsa gerek. Aklımda öyle kalmış.
Öykünün başı ile sonu arasındaki bütünlük güzel. Okuma bitince hatırlanan kişinin gerçekliğinden şüphe duyuyor insan, hepsinin bir kurmaca olduğunu görüyor.
Anlatıcı değişikliğinin aşama aşama yapıldığını görüyorum. Öykü kadınla başlıyor, sonra geçmişe dönüşle ikinci kişi öyküye katılıyor, ardından, anlatıcı o kişiyle iletişime geçiyor, son kısımdaysa sözü tamamiyle ikinci kişi alıyor. Öykü sonlandığında hepsini kadının kaleme aldığını anlıyoruz. Güzeldi.
Bir "nokta"dan çıkan düşünce akışını sevdim; gülümsetti, düşündürdü. Ancak, "Herkes aynı oranda sevebilmeli birbirini." ve "Herkes aşık olabilmeli mesela." birbiriyle tutarsız gözüktü.
Birlikte ve ayrı ayrı yazdığınız öykülerin devamını görmek dileğiyle, elinize sağlık.
Re: Kuşdili Suskunluklar
Öykü altına yazdıklarınızı şimdi gördüm. Olur da densizlik ederim diye yorum kısmına eklemekten çekinmiştim. Üsluplarınızdan hareketle aynı şeyi söyleyecektim
Re: Kuşdili Suskunluklar
Önerilerin için teşekkürler Büşra. Işınlanmak sözcüğünü ben de hiç sevmedim. 'Yirmi yıl öncesine döndüm' gibi çok daha doğal bir yolu varken neden öyle dediğimi ben de anlamadım şimdi.
Ayrıca bahsettiğin paragrafların yerlerinin değiştirilmesi de iyi fikir.
Öykünün en içime sinmeyen kısmı, son bölümde anlatıcının değişmesi oldu. Aynı anlatıcıyla devam etmemesi bütünlüğü bozdu bana göre.
Re: Kuşdili Suskunluklar
Anlatıcının değişmesi göze çarpıyor ama -biraz zorlayınca - bunun kademeli yapıldığı fark ediliyor.
Öykü adamın ağzından anlatılacak olsa; mesela, dükkanın içinde çayını yudumlarken vitrini inceleyen kadını görse. Adam, kadının aklından geçenleri tahminleriyle okuyucuya duyursa nasıl olur? Olabilir gibi geliyor. Sonrasını adamın ağzından anlatmak çok zorlamaycak gibi gözüküyor.
Re: Kuşdili Suskunluklar
Balzac, "Köy Hekimi"ni yetmiş iki saate yazmış fakat düzenlemesi altmış gece sürmüş. Roman yayımlandıktan sonra da bu düzeltmeler sürüp gitmiş. Metnin tamamı için;
Hayatını üne ve servete ulaşmaya adamış Balzac’ın yaşamına kısa bir bakış
Bu yazıyı okuduğumdan beri ne zaman bir yazımı düzenleyecek olsam üstteki satırlar aklıma gelir.
Re: Kuşdili Suskunluklar
Evet, bu şekilde tek bir anlatıcıya geçilebilir bence de. Bir de şöyle bir fikir geldi şu anda aklıma; ilk bölümü değiştirmeden, bu bölüm bir de adamın ağzından yazılarak öyküye eklenebilir. İkinci anlatıcıya geçiş daha yumuşak olur böylece. Bu bölümü yazmaya ne dersiniz Büşra?
Re: Kuşdili Suskunluklar
Yazmayı seve seve denerim fakat, çok çeşitli bir anlatım olmaz mı o zaman? Hani olay, durum iki kişinin bakış açısıyla okuyucuya sunulacaksa tüm bölümlerde benzer bir sıranın izlenmesi gerekmez mi? Birinci bölüm anlatım şekliyle diğerlerinde ayrılır yoksa. Okuyucu kimin kim olduğu bocalamasını da yaşayabilir gibi. Bilemedim
Re: Kuşdili Suskunluklar
Hmm, düşünelim... Adam da yirmi yıl öncesine döndükten sonra, geri dönüş bölümü tamamen diyaloğa dönüştürülebilir, böylece kimin hatırladığının önemi olmaz, ortak bir hatırlamaya dönüşür.
Sonrasında karşılaşmalarını kadından, bir sonraki aşamayı da adamdan dinlemiş oluruz. Evet biraz karışık olur ama çok da sistemsiz olacak gibi gelmedi bana.
Re: Kuşdili Suskunluklar
Neden olmasın? Düzenleme yaparken öykü kendini bulacaktır. Son halini de görmek isterim.
Re: Kuşdili Suskunluklar
Ne oluyor burda Dokunmayın hikayeme
Re: Kuşdili Suskunluklar
Eldivenleri taktık öyküyü inceliyoruz, öykü sahibisiniz, şöyle buyurun. Sizi dinliyoruz.
Re: Kuşdili Suskunluklar
Emrullah, dokunduk bile. Dokunmakla kalmayıp masaya yatırdık, kesip biçmeye bile başladık. Katılmayacaksan dışarda bekle, yaşayıp yaşamayacağını bildiririz sana.
Re: Kuşdili Suskunluklar
Birinci bölümle ikinci bölüm arasındaki geçiş bir şekilde anlaşılabilir ama son bölüm biraz eğreti duruyor diyebiliriz. Biraz üzerinde çalışmam gerekliydi sanıyorum. Zaten uzun süredin Emine'nin de üzerine basa basa vurgulamak istediği buydu.
Yorumlara baktığımda asıl sorunun anlatıcının kendisinde ve karakterlerin hükümranlık alanlarından kaynaklandığı gibi bir noktaya geldik sanki. Son bölümde, karakterin iç sesini teşhircilik boyutunda yüzümüze çarpan tavrı biraz törpülenir ve anlatıcının durumu biraz daha netlik kazanırsa çok daha iyi olacakmıi gib
Re: Kuşdili Suskunluklar
İnsanın kendi çocuğunu bu kadar soğukkanlılıkla ameliyat masasına yatırıp, kesip biçmesi nerde görülmüş
Re: Kuşdili Suskunluklar
Evet, öykü boyunca anlatılanları daha çok dışarıdan izliyoruz, son kısımdaysa diğer anlatıcının iç dünyasına birden girince işler karışıyor.
Son bölüm ayrı bir öykü olabilecek yapıda neredeyse. Bir noktadan bir öykü, olur mu, olur.
Re: Kuşdili Suskunluklar
"Nokta" başlı başlına bir fenomen ve simgesel bir durum olarak karşımıza çıkıyor. Ben öyle olmasını umuyorum en azından. Bütün bölümlerde kullanılan "Sarı/Kızıl saç" imgesi yerine belki sadece "nokta" üzerinden kurgulanmalıydı.
Re: Kuşdili Suskunluklar
Büşra'nın katılımı(italik bölüm) ve Emrullah'ın son bölümü yeniden düzenlemesiyle, öykünün yeni hali..
Re: Kuşdili Suskunluklar
Öyküyü çok merak etmeme karşın henüz okuyamadım. İçim içimi yiyor. En kısa zamanda...
Re: Kuşdili Suskunluklar
Hem eskisini, hem de yenisini okumanı sağlık veririm... Çok değişti öykü
Re: Kuşdili Suskunluklar
Yeni hali gerçekten öncekinden oldukça farklı olmuş. Şiir de ayrı bir renk katmış. Sevdim. Ellerinize sağlık.
Re: Kuşdili Suskunluklar
Çok saol Büşra. Sen olmasaydın üstesinden gelemezdik. Tabi Emine'de tahmin edemeyeceğin kadar ısrarcıydı. Düzelt, düzelt nidaları hala kafamda çınlıyor
Re: Kuşdili Suskunluklar
Oynun içine katılmak güzeldi, ben teşekkür ederim. Benimki küçük bir katkı, öyküyü çekip çeviren Emine Özzorlu oldu. Ellerimize sağlık diyelim Bu arada "nokta" temalı yeni bir öykü okumak güzel olur bence, o satırları değerlendirmeli.
Re: Kuşdili Suskunluklar
Öyküyü iki ayrı kişinin yazdığını bilmeseydim ne düşünürdüm, diye sordum kendime.
Anlatacağı hikâyeyle en azından 'artık' anlatmak dışında bir meselesi kalmamış, anlatacakları hakkında bir yargıya varmış ve bunu sakin, usul usul anlatan bir ben anlatıcıyla, "kızıl-sarı saçlarla" henüz hesaplaşamamış, ya da yazarken hesaplaşmakta olan kızgın, bir diyeceği olan ama ne diyeceğini hırsından mı, kızgınlığından mı, diyemeyen, lafı dolandırıp duran asabi bir ben anlatıcı var karşımda. İlkiyle sakin, usul usul geziyorum anlattığı mekânı, görüyorum, kitapların seslerini ben de işitiyorum. Kitapçıya daha dikkatli baksak sanki tanıyacağız... İkincisiyle, ikinci ben anlatıcıyla yani, birbiriyle tümüyle alâkasız eşyalarla dolu odacıklara girip çıkıyorum. Beynin kıvrımlarında kaybolur gibi oluyorum ama beni neden bu odacıklara, bu eşyaların arasına soktuğunu anlamlandıramıyorum. ilginç bir atelye çalışması olmuş sahiden.
Her iki yazarın da ellerine sağlık...