Kahvehane
Kahvehaneler ile ilgili bir şeyler karıştırırken rastladığım Reşat Nuri Güntekin'in hoşuma giden aşağıdaki satırlarını paylaşmak istedim.
Bu satırları küçük bir kasabada rastgele girdiğim bir kahvede, vakit öldürmek için yazıyorum.Saat daha altı buçuk; yani İstanbul’da çoluk çocuğun sinema matinelerine gittikleri saat. Halbuki biz, burada gecenin ortasında gibiyiz.
Yemek çoktan yendi; dükkanlar çoktan kapandı. Sokakta bizim asma lambamızın ışığından başka ışık yok
Lambanın tütün dumanıyla daha bulanmış görünen ışığında etrafıma bakıyorum. Duvar kenarındaki peykeler dolu, ortadaki irili, ufaklı masaların etrafı dolu. Tavla pulları, dominolar, iskambil kağıtları durmadan şakırdıyor. Dokuma peştemallı kahveci, ara sıra ocaktan çıkarak ortadaki büyük saç sobaya bir odun, tezgahın önündeki hunili gramafona bir gazel, yahut taksim plağı koyuyor. Karşı köşe galiba memurlara mahsus… Fötr şapkalarını, ortalarını kırmadan, melon gibi giymiş dört kişi kağıt oynuyor; ötekiler onları seyrediyorlar, aralarında konuşuyorlar. Yahut gazete okuyorlar. Yanımdaki masada yetmişlik bir ihtiyarın etrafında birkaç sakallı oturuyor. Ara sıra kulağıma gelen kelimelerden anlaşıldığına göre bir mütekait general… İhtiyarlık acı şey! İri vücudu çökmüş, yüzü gibi elbiseleri de buruşmuş; eski heybetinden yalnız süngü ucu gibi sivri Alman bıyıkları kalmış…
Reşat Nuri Güntekin-Kubbealtı Akademi Mecmuası-Nisan 1981
Re: Kahvehane
BElirttiğiniz kaynaktan bunun bir kitap mı yoksa süreli yayın mı olduğunu anlayamadım.
Re: Kahvehane
Haklısınız kaynağı eksik bildirmişim.
Kaynak: Ehlikeyfin Kitabı-Hazırlayan Fatih Tığlı-Kitabevi Yayınları-Sayfa 161-162
Dalgınlığıma verin lütfen.
Re: Kahvehane
Ne demek, bu hatayı zaman zaman hepimiz yapıyoruz.
Re: Kahvehane
Bu, metnin tamamı mı?
Re: Kahvehane
Metnin tamammı kitapta 161. sayfadan 168. sayfaya kadardır. Ben sadece o kadarını alıntıladım. Dilerseniz tamamının fotograflarını çekip rapide yüklemeyi deneyebilirim.
Re: Kahvehane
Reşat Nuri'den bir alıntı daha yapmak istiyorum;
Ehlikeyfin Kitabı-Hazırlayan Fatih Tığlı-Kitabevi Yayınları-Sayfa 166-167
Re: Kahvehane
Yazının devamında şu satırlar var;
"Anadolu âlim değildir, fakat ariftir. Kolay tesir altında kalmaz; vakalar karşısında öyle sağlam mantığı, öyle umulmaz sezişleri vardır ki insanı hayrette bırakır. Eğer bu cins zekânın kafalarda ot gibi kendiliğinden bitmeyip biraz da bilgi, görgü ve yaşayış tesiriyle meydana geldiğini kabul ediyorsak bunda kahvelerin rolünü mutlaka tanımağa mecburuz.
Kahve; dünyanın en asil ve kıdemli demokratı olan bu milletin, uzun zaman, toplantı yeri oldu. "
Ehlikeyfin Kitabı-Hazırlayan Fatih Tığlı-Kitabevi Yayınları-Sayfa 168-169
Re: Kahvehane
Sanırım, Reşat Nuri'nin bu notlarına ek olarak kahvehane-kıraathane ayrımı üzerinde de durmak gerekiyor. Ben, ne yazık ki arada sırada okuduğum birkaç makale dışında konuya pek vakıf değilim. Osmanlı modernleşmesinde insanların bir araya gelip gazete ve dergiler okuyarak siyaset ve ekonomi üstüne hummalı tartışmalara girdiği kıraathanalerin, tıpkı burada Reşat Nuri'nin de dile getirdiği gibi bir eğlece yeri olmanın ötesinde anlamları da olduğunu gözden kaçırmamak lâzım. Bir de Yeniçeriliğin ilgasında (Osmanlı resmî tarihinde Vakayi Hayriye olarak adlandırılır) en az Yeniçeriler kadar, onların uğrak yeri olan kahvehanelerin sahiplerinin de zulme uğradığını eklemek gerek belki.
Re: Kahvehane
Kahve ve kahvehane tarihiyle ilgili bir yazı için bkz.: Kahve ve Kahvehaneler - Tunç İşoğlu
Re: Kahvehane
Çocukluğumda, köydeki kahvehanede üç yüze yakın kitap olduğunu tahmin ediyorum.(Çocukluğumuzdaki ölçülerin abartılı olduğunu biliyorum, her şey o zamanlarda bize daha büyük, daha çok, daha uzak gibi gelir)
İlk kez Fakir Baykurt'u, Aziz Nesin'i Orhan Kemal'i yaşar Kemal'i ve bunlar gibi pek çok değerli yazarı oradaki kitaplardan tanıdım. Sonra değişen, bir bozulmayla gelen şeyler buralardan kitapları kaldırdı gitti. O zamanlar köylülerin okuduğunu biliyorum. Bunu gördüm. Şimdi okumuyorlar.
Dün bir nedenle Bandırma garajındaki kahvehaneye girdiğimde, bir rafta 35-40 kadar kitap dikkatimi çekti. İçlerinde Steinbeck, Sartre, Camus Hemingway gibi yazarların yanında, Aziz Nesin, Orhan Kemal gibi yazarlarımızın kapakları koparılmış, yırtılmış, üzerine çay dökülmüş, hırpalanmış da olsa kitaplarının orada olmaları bana mutluluk verdi.
Bu şunu çağrıştırdı bana; her kitap “Paralel Evren”ler, farklı dünyalar arasında yolculuk yapmaya yarayan birer “Kurt Deliği”, bir “Zamanda Yolculuk Makine”si. Ulaşılması, fark edilmesi, kullanılması sıradan insanlara bir el uzatmalık mesafede oluşları çok güzel bir şey.
Re: Kahvehane
Sanırım kahvehanelerin işletilmesiyle ilgili bir kanun ya da yönetmelik yüzünden (bildiğiniz gibi kıraathane "okuma evi" demektir) bütün eski kahvehanelerde karanlık bir köşede gazetelerin kuponla dağıttığı ansiklopediler, nobel ödüllü yazarların kitapları setleri bulunur. Birileri okusun diye değil de işletmenin yönetmeliğe uygun olması için orada durur o darmadağın olmuş kitaplar, ansiklopediler. Bu nedenle, bir kahvehane de "gerçek" kitaplar görmek ilginç bir deneyim olurdu herhalde benim için de...