İmge Öyküler - Sayı 2

Aslı Erdoğan - Çıkış

"Çıkış" (Aslı Erdoğan, s: 15-18)

Bu türden metinleri okurken iç kanama geçirmekten korkuyorum. Mecaz yapmıyorum; gerçekten bir gün böyle bir metni okurken bir iç kanama geçirip mutsuz bir Çehov karakteri gibi öleceğimi düşünüyorum. Belki kusarsam rahatlarım düşüncesiyle midemi kasıp duruyorum.

"Çıkış" ikinci tekil şahsa hitaben yazılmış. Bu öyküleme biçiminin benim gözümde önemli bir riski var: eğer okuru öykünün içine başarıyla çekemiyorsanız, askerlik anılarını anlatan bir gevezeden bir farkınız kalmıyor. İşte tam da bu noktada, belki de bana özgü olan bir mesele baş gösteriyor. Bir okur (ve izleyici) olarak bana duygu dikte etmeye çalışan anlatılara karşı önüne geçemediğim (geçmek de istemediğim) bir tepki duyuyorum. O tepki o kadar büyüyor ki, metni başka bir gözle okumam, başka bir bakış açısından değerlendirmeye çalışmam mümkün olmuyor. O nedenle, bu türden metinlerle ilgili düşüncelerim/ değerlendirmelerim öyküden (ya da filmden) bağımsız oluyor. Sonuç olarak, aslında öyküden geriye yalnızca bir mide bulantısı kalıyor bende. Diyeceksiniz ki "Bu da bir tepki değil mi? Öyküyü silip atmamak için işte sana bir neden." Ne var ki kazın ayağı öyle değil. Çünkü bu sefer de metnin meramının bu olmadığını "biliyorum" içten içe. Kötü bir yemek yemişim, ya da münasebetsiz bir saatte, daha uykumu alamadan uyanıvermişim gibi bir duygu çörekleniyor içime.

Metnin ilginç olmadığını söyleyemem; şaşırdığım, sorular sorduğum, öyküye yaklaştığım yerler oldu elbette. Ama öykünün dili öyküyle arama öyle bir girdi ki, onlar üzerine konuşmak -daha önce de söylediğim gibi- benim için çok zor.

Gecenin serinliği, karanlığı, yağmur, nem, kaldırım taşları, kent ışıkları, insanlar, gölgeler, aynalar, deniz, kuzey ve saire...

Evet, bütün bu söylediklerimin öyküyle bir ilgisi yok. O nedenle, belki Feyza Hepçilingirler'in bu öykü üzerine yazdığı yazıya da ("Çıkış, Kaçış, Gidiş, Dönüş...", İmge Öyküler, Yıl 1, Sayı:3, Haziran-Temmuz 2005) kulak vermekte yarar var. Hepçilingirler dikkatle metnin üzerine eğildiği yazısını şu cümlelerle bitiriyor: "Öykünün bütününde hüznün egemen olduğu söylenebilir. Belki hüzün değil de Ahmet Haşim'in 'melal' dediği şeydir; belki de çok kullanılmaktan aşınmış hüznün aslıdır Aslı Erdoğan'daki." Bu dili kullanan öykülerin bende yarattığı iç sıkıntısının esas nedenini ortaya koyuyor Hepçilingirler: hüznün kullanıla kullanıla aşınması, yıpranması ve artık bütün etkisini yitirip sıkıcı hale gelmesi...

Faruk Duman - Çatı

"Çatı" (Faruk Duman, s: 19-26)

Öykünün ilk dikkat çekici yanı, bence, dili. Kelimeler daha önce hiç duymadığım ya da fark etmediğim anlamlarla karşıma çıktılar bu öyküde. Bazılarını ilgi çekici bulsam da bazılarını yadırgadım, en çok da "bunda"nın kullanılışını:

Öyküyü beğenerek okudum. Gerçekle hayalin birbirine karıştığı noktada ağaca tünemiş bir başka baronun hikâyesini okuduğumu hissettim zaman zaman...

Hürriyet Yaşar - Aramıza Karışanlar

"Aramıza Karışanlar" (Hürriyet Yaşar, s: 28-34)

Öyküyü okurken hep bir yürüyüşü kolayına kaçmadan öykülemenin zor olduğunu düşündüm. Hürriyet Yaşar bu işin altından başarıyla kalkmış bence. Özellikle şu paragrafın altını çizmek isterim.

Öykünün başlarında "gitmek", "isteyip de gitmemek" konusundaki tereddütler, diyaloglar biraz fazla uzamış gibi hissetsem de beğendim öyküyü.

Halil İbrahim Özcan - Kalanlar Erken Unutur

"Kalanlar Erken Unutur" (Halil İbrahim Özcan, s: 35-38)

Dilin bu kadar acemice kullanıldığı bir öyküyle karşılaştırmak beni biraz şaşırttı, bayağı da üzdü. Yazarı hakkında bir şey bilmiyorum. Biraz da ondan cesaret alarak yazarın 15-18 yaşlarında bir genç olabileceğini düşünüp başka türlü bir değerlendirmenin mümkün olup olmadığını düşündüm kendi kendime. Ama işte pek kolay değil. Yazarın sık sık ölüm, aşk ve hayat üzerine söz alması çok şey kaybettiriyor öyküye. Öyküde de bazı tuhaflıklar var: kahvecinin müşteriye "kahveni kendin yapıver," demesi, sonra çalıştığı geminin Kaptan'ı bırakıp gitmesi...

Hakan Ergül - Tezgâh

"Tezgâh" (Hakan Ergül, s: 42-44)

Öykünün ilk cümlesinde Hinote ismiyle karşılaşıyoruz. Tam onun hakkında bir şeyler okumayı beklerken bir anda yazar sabahı anlatmaya başlıyor. Bu hoşuma gidiyor...

Bir Japon festivalinde (Dontosai) elma şekeri satılması nedense bana tarihî bir hikâye okuduğumu düşündürdü. Oysa hikâyenin içine giriveren metro, cep telefonu gibi şeyler o etkiyi bıçakla kesilmiş gibi kırıyor. Bu ikisi arasında kurulan karşıtlık hoşuma gitti. Bira bardağına konmuş çekirgeyle elma şekercisinin çırağı (çekirgesi) arasında kurulan ilişki belki biraz daha ileri götürülebilirmiş gibi düşündüm ilk okumamda. Dikkat çekici bir öykü "Tezgâh".

Füsun Akatlı - Öyküleriyle Yusuf Atılgan

"Öyküleriyle Yusuf Atılgan" (Füsun Akatlı, s. 64-68)

Yusuf Atılgan'ın öykülerini biz de incelemiştik forumda. Bu nedenle bir kat daha ilgiyle okudum Akatlı'nın yazısını. Her bir öyküye ancak bir paragraf ayırabilmiş olsa da Atılgan öykülerinin "çekirdeğini" güzel ortaya çıkarmış Akatlı. Özellikle bizim forumda hakkını veremediğimiz "Dedikodu" öyküsüne ayırdığı paragrafı sizlerin de dikkatine sunmak isterim. Yazarın öykülerle ilgili düşüncelerini ilgili öykülerin altına kopyalamayı düşünüyorum.

Cemil Kavukçu - Öykü Dekoru

"Öykü Dekoru" (Cemil Kavukçu, s. 88-89)

Kısa ve ilgi çekici bir yazı "Öykü Dekoru". Yazarın bir arkadaşıyla geçirdiği bir yılbaşı gecesini ve onun sabahını anlatıyor. Benim en çok dikkatimi çeken cümleler şunlar oldu:

Bir de yeni okuduğumuz "Karameke" öyküsünden bir dekorla karşı karşıya olduğumuzu düşündüm yazının sabahı anlatan ikinci bölümünde.

Işık Kansu - Hasan Ali Toptaş

"Hasan Ali Toptaş" (Işık Kansu, s. 94-101)

Kansu'nun kaleme aldığı biyografiler etkileyici gerçekten. Kronolojinin ötesine geçmekte, ele aldığı yazarda iz bırakan anıları bulup çıkarmakta, onları okura sürükleyici bir dille aktarmakta hiç zorlanmıyor Kansu. Çok az okuduğum yazarların hayatlarını bile büyük bir istekle okuyorum bu nedenle.

Cihan Demirci - Hüseyin Rahmi Gürpınar

"Mizah Edebiyatımızda Bir Kilometre Taşı: Hüseyin Rahmi Gürpınar" (Cihan Demirci, s. 102-106)

Gürpınar, ortaokul ve lise yıllarının sıkıcı Türkçe/Edebiyat müfredatında zaman zaman karşıma çıkmış bir yazar. Ama, belli ki, aklımda kalan hiçbir şey olmamış. O müfredatta karşıma çıkan hiçbir yazarla daha sonra özel olarak ilgilendiğimi hatırlamam zaten. Müfredat o kadar kötü ve sıkıcıdır ki içindeki hiçbir şey yararlı/değerli olamazmış gibi gelirdi. Şimdilerde, yeni yeni, aslında değerli edebiyatçılarımızın nasıl da sıkıcılaştırıldığını, değersizleştirildiğini anlıyorum. Esendal bu isimlerden biriydi. Şimdi de Cihan Demirci vasıtasıyla Gürpınar'a zaman ayırmak gerektiği sonucuna varıyorum.

Nikolay Semyonoviç Leskov - Aptalcık

"Aptalcık" (Nikolay Semyonoviç Leskov, çev.: Birsen Karaca, s.1 121-126)

Hikâyede cümleler arasında zaman geçişleri çok olduğu için anlatım sık sık aksıyor. Bunun çeviriden mi kaynaklandığı yoksa orijinal metinde mi böyle olduğunu kestirmek benim açımdan mümkün değil elbette.

Nedim Gürsel - Berlin Günleri (1)

"Berlin Günleri (1)" (Nedim Gürsel, s. 133-136)