Çal Deresi'nde

Gürleyikli gelin Ümmühan yenge taşlı tarlanın ucunda taş duvarın üstüne çıkmış, bir elinde tutuğu kirmanı diğer eliyle fır fır döndürürken, olanca gücüyle bağırıyordu:
“Seliiim!. Akşam oldu, koyunları getir”.
Öne doğru eğilmişti, başını iki yana sallıyordu, neredeyse duvardan aşağı düşecekti. Öfkeli olduğu her halinden anlaşılıyordu. Ama sesi Çal Deresi’nin vadiyi boğan uğultusuna yenik düşüyor, duyulmuyordu. Selim koyunları dereye salmış, kendinden geçmiş, koyunların yüzüşlerini zevkle seyre dalmıştı. Koyunlar suyun içinde bir o yana bir bu yana yüzüyor, arada bir kıyıya çıkmaya çalışıyor, ancak Selim onları yeniden suya itiyordu.
Akşam oluyor, güneşin son ışıkları vadinin dik yamaçlarında parlıyor, uzaklardan karga sesleri duyuluyordu.
“Hilmi, tutsana, kaçıyor” diye bağırdı Selim.
Koyunlardan kömür karası olanı dilini bir karış çıkarmış, derenin yosunlu taşlarına tırmanmaya çalışıyordu. Hilmi koyunu suya sürükledi, ıslanan paçalarını yukarıya çekti.
İki kafadarın keyiflerine diyecek yoktu. Sırılsıklam olmuşlardı. Selim’in sarı saçlarına siyah koyun tüyleri karışmış, pabuçlarından su fışkırıyordu. Sırtında annesinin el makinasında diktiği, gün boyu güneş altında kalmaktan rengi solmuş bir gömlek vardı. Daha kısa boylu olan Hilmi ise yerinde duramayan, haylaz bir çocuktu. Pantolonunun arkasında ve dizlerinde rengarenk yamalar bulunuyor, siyah saçları katır fırçası gibi dimdik, arada bir burnunu çekiyordu. Selim birden;
“Yakalasana Hilmi, kaçıyor!” diye bağırdı.
Karşı kıyıda, ayaklarını suya batırıp çıkararak kendi halinde oyun oynayan Hilmi koyunu tüylerinden yakaladı ve suya doğru sürükledi. Bu arada bir tutam yün elinde kalmıştı. Islanmayan bir yeri kalmamış gömleğini çıkardı, kıyıda bir taşın üstüne fırlattı ve kendini suyun içine bıraktı.
Bir süredir sesi soluğu çıkmayan Ümmühan yenge yeniden ünledi:
“Seliiim, gök dinlinin doğurduğuuu, Seliiim, gel diyom sana!”
Sesi bu kez daha yakından, Ekrem amcanın incirli tarlasından geliyor, ama derenin uğultusunda yitip gidiyordu. Artık sesi kısılmaya başlamıştı, bir temel duvarını daha geçti, bir süre harman yerinde dikildi. Sonra saman yığınlarını kocaman, siyah bir kilime tıkıştırmaya çalışan Uzun Hasan’ın karısıyla derin bir söyleşiye koyuldu.
Çal Deresi adını aldığı dağın karlarından besleniyor, ardıç kokulu vadilerden inip kıvrıla kıvrıla Dalaman Çayı’na karışıyordu. Her akşam üstü dört koyununu vadinin yamaçlarında otlatan Selim, su içmeleri için arada bir onları dereye götürürdü. Bu gün de öyle olmuş, ancak diğer günlerden farklı olarak Selim koyunların yüzme yeteneklerini görmek istemişti. Koyunları sırayla dereye itelemiş, onların başları yukarıda yüzerek karşı kıyıya çıktıklarını hayretle görmüş, yeni bir oyun icat ettiği için çok sevinmişti. Evlerinin tek ineğini kıyıda bir söğüt ağacına bağlayan Hilmi de bu oyuna katılmış, iki arkadaş günün ne çabuk tükendiğini anlayamamışlardı.
Selim, derin soluklar alarak üzerine doğru gelen kara koyunu bu sefer ayaklarıyla kovaladıktan sonra, haykırdı:
“Hilmi bak”, dedi. “Balık!. Parmağının ucuyla, derenin, yuvarlak sırtı üzerinden kayarak çağladığı kayayı, kayanın kovuğunu gösteriyordu.
Hilmi başını kaldırdı, gözlerini kayanın dibinde gezdirdi. Küçük girdaplar oluşturarak akan su kayanın kovuğunda dinginleşiyor, suyun üstünde çam kabukları dönüyor, dibinde apak taşlar gözüküyordu.
“Hani nerede? Ben göremedim!”
“Ya nasıl göremedin, işte senin burnunun dibinde!”
Hilmi düş kırıklığı içinde gözlerini indirdi:
“O balık değil” dedi. “Çam kabuğu!”
Selim sustu. “Çam kabuğu” sözü ona babasıyla bu derede yaptığı gezintileri anımsatmıştı. O zamanlar beş yaşında idi. Etibank Krom Ocağında dinamit işçisi olan babası kuşluk vakti gece vardiyasından çıkar; ayağında işletme ayakkabısı, bir elinde karpit lambası, yorgun ve uykusuz, Üçköprü’nün patika yollarını adımlayarak, üstü yırtma tahtayla örtülü tek göz evlerine döner; ikindi namazına kadar uyurdu. Babası uyanınca onu omzuna alır, gezdirir; buğday samanının tenlerine yapıştığı sıcak hasat günlerinde çokluk, bu dere kıyısında çınarların gölgesinde, derenin buz gibi suyunda soğutulmuş karpuzları yerlerdi. Yine böyle bir gün, derede yüzen küçük balıkları, yaprakları ve kabukları izlerken babasına dönerek;
“Baba” demişti. “Beni nereden buldunuz?”
Babası oğlundan ilk kez böyle bir soru işitmenin şaşkınlıyla afallamış, hiçbir şey söyleyememiş, anasının gözlerine bakmıştı. Anası;
“Oğlum”, demişti. “Biz seni bu dereden tuttuk!”
O günden beri ne zaman Çal Deresi’ne yolu düşse anasının bu sözünü anımsar, suyun üstünde gezinen ağaç kabuklarına gözlerini diker, derenin oraya buraya çarpa çarpa aşındırıp yuvarlaklaştırdığı kabuklar arasında bebek yüzleri görürdü.
“Heey”, diye seslendi Hilmi. “Beni duymuyor musun?”.
Hilmi kızmış, ayağa kalkmıştı ve uzunca zamandır sesini duyurmaya çalıştığı anlaşılıyordu. Selim gözlerini ağaç kabuklarından ayırmadan;
“Biliyor musun?” dedi. “Ben bu derede doğmuşum.”
Hilmi, öfkeli, ayaklarını suya vurdu:;
“Dalga geçme oğlum!” diye haykırdı, “Sen koyuna bak!”
Kara koyun bir kez daha Selim’in ayakları dibine gelmişti. Artık kıyıya çıkmaya çabalamıyor, debelenmiyordu. Ölmüştü. Bir kömür torbası gibi ağır ağır sürüklendi, hemen az ötede bir ağaç köküne takılıp durdu. Selim donakalmıştı. Karşı kıyıda Hilmi olandan habersiz, beline kadar suyun içinde ellerini çırpıyor, bir yayla türküsü mırıldanıyordu:
“Yayla yollarında kaldım yalınııız!”
Selim büvetin sığ yerinden karşı kıyıya doğru koşarken, bir yandan da,
“Koyun öldü, koyun öldü!”, diye bağırıyordu.
Hilmi birden sustu, kocaman kocaman açılmış gözlerini, önce Selim’e, sonra da suyun üstünde hareketsizce duran, tüyleri suyun akışında süzüm süzüm süzülmüş kara koyuna dikti:
“Amanın!” diye inledi.
İki arkadaş ilk kez bir canlının ölümüne tanık oluyorlardı. Panik ve korku içinde, karnı bir davul gibi şişmiş kara koyunu kıyıya sürüklediler. Bir süre hiç konuşmadılar, birbirlerinin yüzüne bile bakmadılar. Arada bir Selim’in içini çektiği, kendi kendine bir şeyler mırıldandığı duyuluyordu. Sonra göz göze geldiler ve yine hiç konuşmadan kara koyunu bacaklarından tuttukları gibi, değirmen yoluna, ak kayanın üstüne çıkardılar, oradan aşağıya, zakkum ve dere sarmaşıklarının içine yuvarladılar. Kara koyunun ölüsü rengarenk ot ve ağaç örtüsünün altında kayboldu.
“Anama ne diyeceğim ben şimdi?” dedi Selim. Ağlamaya başladı. Hem ağlıyor hem de yüzmecilik oyununu boğulmadan atlatmayı başarmış diğer üç koyunu yol üstüne çıkarmaya çalışıyordu. Değirmen yoluna çıktıkları zaman Selim elini kaldırdı:
“Koyunun boğulduğunu kimseye söyleme ha!”
Hilmi sustu. Sırılsıklam gömleğini iki ucundan tutmuş sıkarken, pek oralı olmamış görünüyordu. Selim, anasına söyleyeceklerini bir bir sıralamaya başladı:
“Koyun kaçtı, kayboldu deriz. Çok aradık, bulamadık deriz. Onun için geç kaldık deriz.”
“Bana ne, bana ne?” diye bağırdı Hilmi.” “Koyunları dereye ben mi getirdim? Beni bu işe karıştırma!”
Selim yol üstünde bir taşın üstüne çöktü. Hilmi’nin duyarsızlığı üzüntüsünü bir kat daha arttırmıştı. Hıçkırıklara boğulmuş ağlıyor, bir yandan da Hilmi’ye yalvarıyordu. Birden ağlamayı bıraktı, derin bir iç çekişten sonra;
“Bak söylersen karışmam” dedi. “Ben de senin terliğini anlatırım.” “Var ya, derim,” “Hilmi’nin terliğini köpek götürmedi, Kurbağalı Dere’ye düşürdü derim”.
Söğüt ağacına bağlı sarı benekli ineğinin ipini çözmekte olan Hilmi bir an dönüp Selim’e baktı. Sonra hiçbir şey söylemeden, çözdüğü ipi eline doladı, hayvanı sürükleyerek, yukarılara; incir ve kavak ağaçlarının arasında bir ateş böceği gibi parlamakta olan evine doğru yürüdü.
Vadide hava iyiden iyiye kararmış, ağıllarına dönen keçi ve koyunların melemelerine uzaktan uzağa baykuş ötüşleri karışmaya başlamıştı.
Selim, anasının elinde hayıt çırpısıyla ağıla doluşturduğu keçilerin arasına koyunları karıştırırken, çekinerek;
“Kara koyun kaçtı ana”, dedi.
Ümmühan Yenge, hayıt sopası havada öylece kalakalmış, sordu:
“Nereye kaçtı, oğlum?”
“Balcı Büveti’nden yüzerek karşıya geçti. Kavakların arasında kayboldu.”
Ümmühan yenge son keçiyi de ağıla soktuktan sonra döndü, oğlunun başını okşadı:
“Yarın ararız” dedi, “Boduç Bayram’ın ağılına karışmıştır.”
Derede, vadiye ilk yağmurların düştüğü güne kadar çürümüş et kokusu hep duyuldu. Sonra derenin hayıt ve zakkum çiçeklerinin kokusuna karışarak yitip gitti. Ama o günden beri Selim, yolu ne zaman Çal Deresi’ne düşse, bebek yüzlerinin yanında, derenin dibinde belli belirsiz kıpırdayan yuvarlak taşların arasında kara koyunun yalvaran gözlerini görür gibi olurdu.

Nuri DEMİR