Bir Şey Yapmak

Bir şey yapıyorum. Bir sepet örüyorum, bir heykel, bir resim yapıyor, veya bir roman, bir öykü, bir deneme yazıyorum. Yaptığımın daha başlarda güzel olacağını nasıl anlarım?

Kim ne derse desin, o aşamada, başlangıçta bir şeyin güzel olup olmayacağını bilmenin pek olanağı yok gibi geliyor bana. Doğru zamanda, doğru yerden başlamanın önemli olduğunu göz ardı etmiyorum. Ama bir şeyin başlama zamanı ben değil de bir zorlama, bir dürtü, bir birikim, bir tür rahatsızlık belirliyor gibi. Başlama yerini neyin belirlediğini bilmiyorum.

Bir şeyin yapım, zanaat aşamasında güzel olacağının bir göstergesi olabilecek etkilerinin olduğunu düşünüyorum. En önemli belirtisi, etkisi, yapım zevkle, farklı, tanımı güç bir tatla sürüyor. İnce, yontulmuş çubuklar birbirleri içerisine girerken, harfler kağıtlara sanki kendilerinin bildiği, seçtiği sözcüklerle cümleleri dökerken, bir palet üzerinde boyalar karışıp bir düzen kurarlarken her küçük de olsa, adımda bir mutlu edicilik, bir haz var.

Yapılan, ortaya çıkacak nesne daha bir kesintisiz, tıkanmalar yaşanmadan şekilleniyor. Nerede biteceği biliniyor çoğunlukla. Bilinmese bile, bir yerde sürecin, başlatmayı bilen sürecin şalterinin inip, “bu kadar” diyeceği seziliyor.

Burada, tüm bunlardan sonra yaptığımın güzel, olduğunu, olması gerektiğini söyleyebilir miyim? Evet! En son, biten nesneye bakar, yaptığımı beğenirim, hatta yaptığımın, bu güne kadar yaptıklarımın en iyisi olduğunu düşünürüm. (Veya beğenmem, o konunun ayrı bir yönü) Küçük küçük düzeltmeler yaparım. Bu gururla karışık sevgi dokunuşları gibidir. Onu uzun bir süre gözümün önünden, elimin altından ayırmam.

Sonra bunların bir ölçüt olamayabileceğini fark ederim. O, yaparken bana doygunluk ve sevinç, zevk veren sanat eserini, benden bir parça denebilecek şeyi, başkalarının hiç de güzel, estetik, kullanışlı bulmadığını görürüm. Bunun bir de başka insanlara dönük yönü olduğu çıkar karşıma. İnsanların kabulü, beğenisi. Bir anlamıyla oluşturduğum nesnenin genel tüketimi.

Bazı şeyler doğrudan tüketilirken (bir sepet, bir kaşık, bir elma gibi), bazıları da dolaylı, insanların “sembolik sermaye”lerine katılabilirliği ölçüsünde (tabi ki o insanın da bunu katabildiği kadarıyla) değer kazanıyor. Bunlar da varlıkları çeşitli estetik değer ölçüleri ve karmaşık olguların bileşimiyle anlamlandırılan sanatsal yapıtlar oluyor.

Yaptığım şeyden ne beklediğimi ve bu yaptığımı eksiksiz ve başarıyla oluşturduğumdaki “varlık karşılığını” bilmem gerekir. Öyle ya bir şey yapıyorum, bunun “varlık karşılığı” iki kürek toprakken ben koca bir çukuru doldurmasını beklersem, içimde eksik, karşılığını bulamamış beklentilerin acısını en azından hüznünü, sıkıntısını duyarım.

Bir şey yapıyorum. Bir sepet örüyorum, bir heykel, bir resim yapıyor, veya bir roman, bir öykü, bir deneme yazıyorum. Yapabildiğimin etkilerine ne kadar açığım? Öyle ya, bu yaptığım şeyi yaparken beni mutlu edip, zevk verirken ortaya çıkan eser-ürün sonuçta benim estetik becerim ve teknik bilgim, zanaatsal yeteneğimle sınırlıdır. İnsanın serçe parmağının, iğnenin deliğinden geçmediğini, iğnenin deliğinden iplik kadar ince şeyler geçerin biliyorum. Bir de onu delikten geçirebilecek hassasiyette parmaklarımın ve iyi gören, en azından iğne deliğiyle ipi aynı doğrultuya getirebilecek bir göz, bakışımın olması gerektiğini.

Bir şey yapmanın aynı zamanda beni bir şey yapmak ve bana bir şey yapmak olduğunun ne kadar farkındayım? Bir şey yapıyorum. Yaptığımın iyi bir şey olduğunu nasıl anlarım?

16.10.202_Bandırma