Adı Konulması Zor Bir Öykü

Re: Adı Konulması Zor Bir Öykü

Öyküyü iki defa okdum, üzerinde yazacak pek birşey bulamadım, o sebepledir herhangi bir yorum yapmadım.

Re: Adı Konulması Zor Bir Öykü

__________________________________________________
İNSANCIL ATÖLYESİ
ÇEHOV ÖYKÜLERİ İNCELEME SEMİNER KÜMESİ
___________________________________________________________________

ADI KONULMASI ZOR BİR ÖYKÜ (Son İrdeleme Metni)
Hazırlayan : İdris YİĞİT

Öykü, birinci tekil anlatımla yazılmış. Çehov öyküyü, ele aldığı kümenin içinden birinin ağzından anlatır. Dizi dizi içki şişeleri, havyar, istakoz, som balığı tabaklarıyla donatılmış zengin bir bayram sofrası. Uzun masayı çevreleyen 20 kişi durmaksızın yiyor, kadeh üstüne kadeh kaldırıyorlar. Midelerine ateş düşünceye, Arapların deyimiyle güneş çarpana dek yiyip içiyorlar. Mideleri gibi çeneleri de durmuyor. Değişik konularda ama bütünlüğü olmayan konuşmalar yaparlar. Tutulur yanı olmayan konuşmalarına toplumsal bir boyut verme çabasındalar. Çiçekler, atlarla yetinmeyip köylünün durumu, polisler ile parasal işlerden söz ederler. Önemli dedikleri bu konuları konuştuklarını belirttikten sonra şöyle bir parantez açar anlatıcı, “Bizi ele vermezsiniz değil mi,” Bu uyarı onların toplumsal gerçekler karşısındaki kayıtsızlığını, ikiyüzlülüğünü gösterir. Çünkü sözünü ettikleri ve önemli dedikleri konuların onları zora sokacak bir yönü yoktur. Her biri aklına geleni söylüyor. Hızını alamayan biri gülmece bir şiir okur. Şiirde, çift gözünü kullananlardan on, tek gözünü kullananlardan beş ruble alınsın, körlerdense hiç vergi alınmasın, der. Bu şiirde ne anlamalıyız. Toplumdan daha çok vergi toplanmasını istiyorlar. Çünkü toplanacak vergi oranı onların ayrıcalıklı yaşantılarının temelidir.

Masadakiler sınırlarını parçalamış. Herkesin söyleyeceği bir sözü var. İşte bunlardan birisi de her zaman uysal, saygılı biri olan Fiodor Andreyiç’tir. O da kendini masadaki havaya kaptırır. Fiodor ayağa kalkar, kısa boylu olan daire başkanı için, “Şu bizim İvan Prohoriç’in sırık gibi boyu var!” der. Bunun üzerine masada “Kahrolsun!” çığlığı yükselir. Ayrıcalıklı memur takımı, insanlığın kardeşliği için, ayak takımının bir parçası olan garsonlara da içirip sarhoş ederler. İnsanlığın kardeşliğiyle konum kadar sınıf farkı gözetmediklerini söylemek isterler. Oysa masadaki ıstakoz, som balığı, havyar tabakları her şeyi anlatıyor.

İçki masasında konuşulan konuların bir çerçevesi yoktur. Her biri diğerinden farlı şeylerden söz edebiliyor. Buna örnek olarak anlatıcının sözlerini verebiliriz. Anlatıcı, “Ben bile doğal bilimlerin gelişmesini dile getiren birkaç söz söyledim,” der.

Sıra şampanya içmeye gelince konuya filozofik bir hava verirler. Sözü, anlatıcının, hem Renan’ımız hem de Spinoza’mız dediği, vilayet kalemi yazıcısı Ottigyev’e verirler. Çehov, onların içi boş sözlerini, iki yüzlülüklerini alaysılamak için Ottigayev’i böyle niteler. Çünkü Ottigayev’in filozofluğu rütbelerle, yoksulluk üzerine sözlerle sınırlıdır.

Ottigayev, kapıya baktıktan sonra masada rütbelerin önem taşımadığıyla söze başlar. Sonra, “Çevrenize bakın neler görüyorsunuz” der. Masadakiler çevre diye birbirine bakınırlar. Gördükleriyse saygıyla gülümseyen köle suratlarıdır. Birer köle gibi bakışıyorlar. Korkuyorlar. Neden korktuklarının bir yönüyse Ottigayev’in sözlerinden öğreniyoruz.

Gözü kapıda olan Ottigayev: Hırsızlık, soygunculuk, yağmacılık, dolandırıcılık gibi her türlü kötülük dünyayı sarmıştır. Gücü gücü yetene. Zorbalık diz boyu. Acı çeken, gözyaşı döken insanlar sarmış dünyayı. İnsanlar umutsuz. Umutsuzluktan içkiye sığınmışlar. Ottigayev kurdukları zengin içki sofrasını böyle gerekçelendirir. “İşte biz onlar için ağlıyor ve kadehimizi kaldırıyoruz,” demeye getirir. Durum ise bunun tam tersidir. Onların sızlanmalarının arkasındaki gerçek, yaygınlaşan yoksulluktur. Yoksullukla birlikte devletin giderleri çoğalabilir. Böylesi durumda devlet ya daha fazla vergi toplama yoluna ya da memurların maaşını düşürme yoluna gider. Devletin daha fazla vergi toplaması onların maaşlarına dokunmaması dolayısıyla ayrıcalıklı yaşantılarının sürmesi anlamına gelir. Vergi üzerine okunan şiiri de bununla birlikte düşünmeli. Daha fazla vergi toplanması onların zengin içki sofralarının devamı anlamına gelecektir.

Daire başkanı kapıdan girince küme yeni bir tavır takınır. Konuşmasının başında, aramızdaki rütbe farklılıkları sorun yaratmamalı diyen Ottigayev şimdi tam tersi bir konuşma yapar. Daha canlı bir sesle, “amirimiz, koruyucumuz, velinimetimiz,” deyip daire başkanının onuruna kadeh kaldırır. Sonraysa onu onure etmek için hep birlikte “Çok yaşa!” haykırışı arasında şampanya kadehlerini başlarına dikerler. Öykünün başlığına uygun olarak adı konulması zor bir kümeyle karşı karşıyayız. Koşullar neyi gerektiriyorsa ona uygun ikiyüzlü bir davranış sergiliyorlar. Onlar için önemli olan tek şey vardır. Anlatıcının öykünün girişinde belirttiği, yaşamın tadını çıkarmak.

Onların kadeh kaldırması daire başkanını sevindirir dahası heyecanlandırır. Masaya yaklaşıp başıyla herkesi selamlar. Kendisini kadeh kaldırarak karşımalarını önemsemez. Bu durum onların asıl sorunlarının rütbe farklılığı olmadığına bir örnektir.

Toplumsal sorunları içki sofralarını şenlendiren meze olarak gören orta düzey bir memur kümesi… Birçok konudan söz ederler. Fakat tüm bu konulara karşı tavırları pervasızca yiyerek, içerek, kendi söylemleriyle, yaşamın tadını çıkarmaktan öte geçmez.