UzunHikâye Öykü, inceleme, eleştiri



Z

03 Mar 2012
Barış Acar

Kuş gözler meczup
güz de çökmüş taşlığa
- ah, o de eki.

Kategori:

Re: Z

    Haikunun Karnesi
  • Ölçü: 5+7+5
  • Kesme: 12+5
  • Mevsim: Güz
Haiku söylemeye başlamış haijinin yarı yolda yazdığından hoşnutsuz olup, işi özeleştiriye dökmesi gibi okudum 'Z'yi. Eserin kendisi üzerine bir şeyler söylemesini (self-reference, öz-imleme) genel olarak çok ilginç bulmasam da buradaki espriyi beğendim. Çok yaklaşmışken başarısız olma hissi güzün hüznüyle güzel entegre oluyor Smile

Re: Z

Çağan'ın haikusuna yazdığım yorumdan çıktı son dize. Yani haikuyu sondan başa kurdum. (Biraz acele de etmiş olabilirim. Ama ekleyip çıkaracak bir şeyi de kalmadı gibi geldi.)

Asıl derdim, haiku sınırları içinde kalarak çiçekten böcekten uzak bir alan kurulabilir mi sorusu. Yabancılaştırma öğesi gibi durdu son dize.


Re: Z

Barış Acar dedi ki:
Asıl derdim, haiku sınırları içinde kalarak çiçekten böcekten uzak bir alan kurulabilir mi sorusu.

İlginç. Doğayla haikuyu birbirinden ayırmak... Sonuçta ortaya çıkan şey haikunun biçimsel ölçütlerine uysa da haiku olmazmış gibi geliyor bana. Ama peşin hükümlü olmamak gerek. Örnekler üzerinden konuşmak daha verimli olur, diye düşünüyorum.


Re: Z

Derdim haikuyu doğadan koparmak değil. Belki kentli yaşantıda süren doğayı yeniden görmek. Romantize edilmemiş doğadan haiku yazmak.

Yukarıdaki örnekte de, taşlıkta yaşayan meczubun güzle birlikte artık üşümeye başlayacak olmasına dertleniyor haijin. Ama bunu sanki "de" ekinin suçuymuş gibi söylüyor. Mesele aynı ama deyiş farklı sadece.


Re: Z

Hoş bir hınzırlığı var haikunun bence. Ama ikinci dizedeki de'nin ek olmaması tek sorun. Şöyle mi olsa?
Kuş gözler meczup
güzde çökmüş taşlığa
- ah, o de eki.

"Meczup güzde" olarak da okunabilir böylece hem.


Re: Z

Çağan dedi ki:
Ama ikinci dizedeki de'nin ek olmaması tek sorun.

Hmm, bu bir sorun gerçekten. Bağlacın ettiğine bak.


Re: Z

Çağan'ın uyarısından sonra haiku nasıl toparlanabilir diye bakıyorum, ama korkarım bunun hiçbir yolu yok. Keza haikunun bütün esprisi "de" bağlacının bağlayıcılığı üzerine kurulu.

Dilsel olarak öylesine tanımlanıp geçilmiş bir durum söz konusu "güz de çökmüş taşlığa" dizesinde. Buradaki mevsim değişiminin, işi kuş gözlemek olan (ya da sıcak memleketlere özlem duyan) meczubun gerçekliğinde çok büyük bir yer kaplaması bence kilit noktası. Bu yüzden "de" bağlacı düğüm niteliğinde. Bir de böyle bir şey var, diyen anlatıcının tuzu kuruluğunu ele verdiği için. (Sanki bağlaç olan "de"de hep böyle bir hava mı var?)

Son dizede "ek"i haiku ölçüleri çerçevesinde "bağlaç"a çeviremeyeceğimizden (çevirebilsek bile bu üçüncü dizenin kendi ses düzenine aykırı olacağından) haikuyu tümüyle çökmüş kabul ediyorum.