Unutkanlık

Bazı sabahlar, yüzüne nereden iliştiği belirsiz, eğreti bir gülümsemeyle evden çıkardı. Bir süredir, nedense hep geceleri yağan yağmurun ıslattığı sokaklarda, asık suratlı, kuru, kemikli ve uzun insanların tasmalarını çekiştirdiği, çirkin köpeklerin dolaştığı parklarda, rıhtım kenarlarında ve günlerdir hiçbir trenin geçmediği raylar boyunca, üzerinde unuttuğu o gülümsemeyle dolaşır dururdu.

Başka bir gün de üzerinde başka bir yüz ifadesini unutur, günboyu karşılaştığı tanıdıkları, arkadaşları, yüzündeki bu ifadeye bakarak, ona ya daha sevecen, daha yakın davranır ya da eni konu surat asarak görmezden gelirlerdi. Böyle zamanlarda, suratındaki o yersiz ve anlamsız yüz ifadeleriyle ardında bıraktığı insanların, üzerine çevirdikleri bakışlarıyla ne anlatmak istediklerini düşünür, onların bu davranışlarına bir anlam veremez, "İnsanoğlu işte, bir anı bir anını tutmuyor, neylersin." diyerek yoluna devam ederdi.

Bir akşam, dingin bir halde, pencereden sokağı izlerken, ansızın "Bu bakışların bir anlamı olmalı" diye bağırdı, yalnızlığıyla konuşur gibi. Sesi, odanın sessizliğini yırtarak duvarlarda yankılandı. Düşüncelerine somutluk kazandıran sesini duyduğunda, tanıyamadı. En son, ne zaman biriyle konuştuğunu bulmaya çalıştı.

Sonra nefesiyle buğulanan cama dönerek, camdaki akse gözlerini dikip yardım ister gibi mırıldandı: "Senin bir düşüncen var mı?

İnsanların bu tavırlarının onu pek etkilediği de söylenemezdi. Kış güneşi misali, görünüp kaybolduklarında onlar hakkındaki düşündükleri de kayboluverirdi. Yalnızken mutluydu, ona dokunmasınlar yeterdi.
Yüzünde unuttuğu gülümsemelerle, hüzünlerle, acılarla dolaşmasının kendisine bir zararı yoktu. Ama bu unutuşlar, başkalarının işine burnunu sokmayı iş edinenlerde merak uyandırıyordu.

Birkaç kez, beklemediği bir yerde, yüzü bir aynanın üzerine düştüğünde, yüzündeki bu yersiz, bilinmedik, eski, uzak zamanların ifadelerini, ifade bile denemeyecek kırıntıları görmüş, çok şaşırmıştı. Bir an sanki birisi yüzünü çalmış, bir şey yüzünü işgal etmiş gibi gelmişti.

İnsan yüzü bir kum havuzu gibi olsaydı, elini üzerinde gezdirdiğinde ufak tefek çıkıntılar düzeliverseydi. Ama değil ki. Ne yapılsa bazı yerleri silinmeden, iliştirilmiş anlamlarla kalabiliyordu. Sırf bu yüzden sabahları aynanın karşına geçer, üzernide unutulmuş, silinmemiş, düzlenmemiş bir duygunun kalıntısı var mı diye yüzünü, giysilerini, saçlarını uzun uzun incelerdi.

İstemese de bir gün hayatında hiç olmadığı kişilerin, yaşamadığı duyguların ifedelerinin taşıyıcısına dönüşeceğinden korkuyordu.

Bu kadar dikkat etmesine rağmen, hayatında hiç olmadığı ve olamayacağı kahramanlara büründüğü, mutlu rüyalarından arta kalan bir tebessümü yada her sabah tek bir bardağa çay koymanın verdiği hüzünlü yüz ifadesini, sokak kapısında kendisini beklerken bulurdu.

Ayaklarına dolaşan sadık bir köpeğin sevgi gösterisine, farkında olmadan başını okşayarak karşılık verir gibi kendisini bekleyen bu yüzlerden birini takınırdı.

İfadelerine sadıktı. Tebessümle selam verdiği, rafları boşalmış bir mahalle bakkalının, ardından savurduğu küfür, onu hüzünlendiremediği gibi çaldıkları şekerleri paylaşan çocukların mutluluğu da onu gülümsetemezdi.

Bazı sabahlar, yüzüne nereden iliştiği belirsiz, eğreti bir gülümsemeyle evden çıkardı. Bir süredir, nedense hep geceleri yağan yağmurun ıslattığı sokaklarda, asık suratlı, kuru, kemikli ve uzun insanların tasmalarını çekiştirdiği, çirkin köpeklerin dolaştığı parklarda, rıhtım kenarlarında ve günlerdir hiçbir trenin geçmediği raylar boyunca, üzerinde unuttuğu o gülümsemeyle dolaşır dururdu.

Başka bir gün de üzerinde başka bir yüz ifadesini unutur, günboyu karşılaştığı tanıdıkları, arkadaşları, yüzündeki bu ifadeye bakarak, ona ya daha sevecen, daha yakın davranır ya da eni konu surat asarak görmezden gelirlerdi. Böyle zamanlarda, suratındaki o yersiz ve anlamsız yüz ifadeleriyle ardında bıraktığı insanların, üzerine çevirdikleri bakışlarıyla ne anlatmak istediklerini düşünür, onların bu davranışlarına bir anlam veremez, "İnsanoğlu işte, bir anı bir anını tutmuyor, neylersin." diyerek yoluna devam ederdi.

Bir akşam, dingin bir halde, pencereden sokağı izlerken, ansızın "Bu bakışların bir anlamı olmalı" diye bağırdı, yalnızlığıyla konuşur gibi. Sesi, odanın sessizliğini yırtarak duvarlarda yankılandı. Düşüncelerine somutluk kazandıran sesini duyduğunda, tanıyamadı. En son, ne zaman biriyle konuştuğunu bulmaya çalıştı.

Sonra nefesiyle buğulanan cama dönerek, camdaki akse gözlerini dikip yardım ister gibi mırıldandı: "Senin bir düşüncen var mı?

İnsanların bu tavırlarının onu pek etkilediği de söylenemezdi. Kış güneşi misali, görünüp kaybolduklarında onlar hakkındaki düşündükleri de kayboluverirdi. Yalnızken mutluydu, ona dokunmasınlar yeterdi.

Yüzünde unuttuğu gülümsemelerle, hüzünlerle, acılarla dolaşmasının kendisine bir zararı yoktu. Ama bu unutuşlar, başkalarının işine burnunu sokmayı iş edinenlerde merak uyandırıyordu.

Birkaç kez, beklemediği bir yerde, yüzü bir aynanın üzerine düştüğünde, yüzündeki bu yersiz, bilinmedik, eski, uzak zamanların ifadelerini, ifade bile denemeyecek kırıntıları görmüş, çok şaşırmıştı. Bir an sanki birisi yüzünü çalmış, bir şey yüzünü işgal etmiş gibi gelmişti.

İnsan yüzü bir kum havuzu gibi olsaydı, elini üzerinde gezdirdiğinde ufak tefek çıkıntılar düzeliverseydi. Ama değil ki. Ne yapılsa bazı yerleri silinmeden, iliştirilmiş anlamlarla kalabiliyordu. Sırf bu yüzden sabahları aynanın karşına geçer, üzernide unutulmuş, silinmemiş, düzlenmemiş bir duygunun kalıntısı var mı diye yüzünü, giysilerini, saçlarını uzun uzun incelerdi.

İstemese de bir gün hayatında hiç olmadığı kişilerin, yaşamadığı duyguların ifedelerinin taşıyıcısına dönüşeceğinden korkuyordu.

Bu kadar dikkat etmesine rağmen, hayatında hiç olmadığı ve olamayacağı kahramanlara büründüğü, mutlu rüyalarından arta kalan bir tebessümü yada her sabah tek bir bardağa çay koymanın verdiği hüzünlü yüz ifadesini, sokak kapısında kendisini beklerken bulurdu.

Ayaklarına dolaşan sadık bir köpeğin sevgi gösterisine, farkında olmadan başını okşayarak karşılık verir gibi kendisini bekleyen bu yüzlerden birini takınırdı.

İfadelerine sadıktı. Tebessümle selam verdiği, rafları boşalmış bir mahalle bakkalının, ardından savurduğu küfür, onu hüzünlendiremediği gibi çaldıkları şekerleri paylaşan çocukların mutluluğu da onu gülümsetemezdi.

Asıldığı duvarın neminden, sırları dökülmeye yüz tutmuş ahşap çerçeveli aynaya baktı. Demlediği çayın mutfakta dolaşan kokusundan arta kalan tebessümü, çekip almak ister gibi elini dudaklarında ve çenesinde gezdirdi. İşte, anlamsız ve ifadesiz bir yüz. Çıkabilir artık.

Ev sahibinin irili ufaklı taşlardan yaptığı, bahçe içindeki patikadan sokak kapısına doğru yürüdü. Bahçe duvarına meydan okuyan çınar ağacından salınarak düşen, kurumuş yaprakların ayakları altında çıkardığı sesi duydu. Kapıda bekleyen hüzünlü bir ifadeyi farkında olmadan yanına alarak, kapıyı sertçe kapadı.

Camları siyah bir bankanın önünden geçerken gördü yüzündeki hüznü. Ne çöpten ekmek toplayan bir çocuğa fırıncının sıcak ekmek verdiğini görmek, nede uzun zamandır konuşmaya cesaret edemediği kadınla aynı köşede karşılaşıvermek bu yüz ifadesini değiştirememişti.

Sigarasını küllüğe bastırdı, gerindi. Bir ağırlık çökmüştü üzerine; bitkindi, şakaklarına bir sancı saplanmıştı. Yataktan çıktı. Bir hırka aldı sırtına. Ağır aksak, koridora çıkıp tuvalete girdi. Saat kaç? Bugün de işe geç kalacaktı. Saat dokuzdu. Gitmesem dünkü gibi? Bir gün daha izin versem kendime? Maaşımı keseceklerse kessinler, umrumda değil.

Dün de her gün kalktığı saatte kalkmış; gözlerimi dışarı dikerek sigara içmiştim. Su birikintileri vardı sokakta. Sıkıntılı, kasvetli bir gün olacaktı, havadan belliydi. Yüzüme su çarptım. Birkaç bozuklukla yarım paket sigarayı cebime tıkıştırdım. Nereden geldiyse, kapının eşiğinde, her günkü uzun bir çekecekle şekli bozulmuş ayakkabılarımı giymeye çalışırken ışıyıverdi içimde o duygu. Bir an duraladım. Oyuna gelmeyelim yeniden. Bir şey mi oldu, bir şey mi geldi aklıma? Beyefendi, pardon. Nedir bu yüzünüzün hâli? Sokağa böyle çıkmaya utanmıyor musunuz? Yok, utanmıyorum. Hem neden utanacakmışım?

Mutfağa girdi. Dün olması gerekirdi bu sıkıntının, şimdi değil. Çay koyup sofrayı hazırladı. Odasına gidip üstünü değiştirmeye başladı. Ne kadar tuhaftı dün her şey. Servis durağına doğru gideceği yerde, tam tersi tarafa dönüp yürümüştü. Yağmurun ıslattığı sokaklarda, insanlar işe gidiyordu. Dükkan sahipleri kepenklerini açıyor, parkta emekliler uzun tüylü, sevimli köpeklerini dolaştırıyorlardı. Rıhtım kenarlarında, istasyon taraflarında raylar boyunca, bu nedensiz duyguyla dolaştım durdum. Yürüdükçe içimdeki sevinç kırıntısı büyüdü, yayıldı. Hâlbuki bulutlu, kasvetli havalar, yağmurun yağışı, kasabanın ıssız, kenar yerleri, rıhtımlar, tren istasyonları bana hep hüzün ve sıkıntı verirdi. Bugün de mi öyle olacak? Evet.

İnsanlar ne kadar karmaşık, anlaşılmaz. Ben, işe bir gün gidemedim diye maaş katı cezası alıyorum; tanıdık, tanımadıklarda tuhaf yüzler, davranışlar. Gidemedim işte. Bugün de gidemeyeceğim. Ne yapayım? Kırk derece ateşte olanı hasta kabul ediyoruz da, beni etmeyecek miyiz? Hastaydım o gün. Bugün de hastayım. Garip bir hastalık. Nedir bilsem. İnsanı güçsüz bırakıp, ateşler içerisinde yatırana hastalık diyorsunuz da, benim gibi hayatı boyunca içinde bir damla mutluluk, sevgi, sevinç kırıntısı dolaşmamış birisinin balon gibi sevgiyle, sevinçle, mutlulukla şişmesini neden hastalık kabul etmiyorsunuz? Bugün de o balon patladı, beyefendi. Dün suratınıza bakıp gülmüştüm. Bugün suratınıza bakıp ağlayacağım. Var mı bir itirazınız?

Asıldığı duvarın neminden, sırları dökülmeye yüz tutmuş ahşap çerçeveli aynaya baktı. Demlediği çayın mutfakta dolaşan kokusundan arta kalan tebessümü, çekip almak ister gibi elini dudaklarında ve çenesinde gezdirdi. İşte, anlamsız ve ifadesiz bir yüz. Çıkayım artık.

Belki de metni bu sebebin ne olduğu üzerine bir arayış üzerine kurabiliriz. Böylece bu tebessüm, daha önce bahsettiğimiz gibi bir dışavurum aracı olarak karakterin geçmişini veya bugününü sorgulaması için bir çeşit anahtar vazifesi görebilir.

Peki size bir soru, bilinç faktörünü veya bilinç-dışı kavramını metne sokmak konusunda bir fikriniz var mı? Çünkü ben, böyle bir nedenin de başka bir nedenden kaynaklanacağını düşünmekteyim.

O halde, metni bilinç-akışına boğmak gereksiz sanırım; ara ara verilecek iç-monologlar, -doğru bir tabir olur mu bilmem ama- parantez içi anlatımlar da bu işlevi görür. Çünkü öteki türlü metni gereğinden fazla karmaşıklaştırırız ki anlatılmak istenen naifliği örter bu.