Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Ne zamandır bu başlığı açma niyetindeydim. Ama karşıma çıkan askerlik sorunu yüzünden bu başlığı öteleme fikri, zihnime yer edecekken "Narincir" böylesi bir başlığın açılmasına dair bir öneride bulundu. Ben de vakit nakittir düsturuyla kıraathanenin yolunu tuttum.
Bu başlıkta daha çok yazılış ve söyleyişleri benzeyen ancak bariz anlam farklılığı taşıyan sözcüklerin hangisinin doğru olduğunu -ki buna galat-ı meşhurlar da dahil- ve bu çerçevede sık sık yinelenen kimi imla yanlışlarını ve kurallarını tartışacağız.
Konunun açışını yapmak sanırım bana düşüyor.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
atölye
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
"Egsoz, egzoz, egzost, eksoz, ekzoz" sözcüklerini birçok yerde görüyorum. İnsanımızı en çok uğraştıran sözcüklerden biri. Doğrusu "egzoz" olmalı.
egzoz
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
"anekdot, abat etmek, abes, absürt, agresif, ahçı - ahçıbaşı" ise karıştırılan sözcüklerin doğru yazılışları...
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Cihan, "ahçı - ahçıbaşı" sözcükleri hangi sözcüklerle karıştırılıyor?
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Benim gördüğüm kadarıyla "aşçı, aşçıbaşı" sözcükleriyle karıştırılıyor.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
"Ahçı" ve "aşçı" ikisi de kullanılıyor. Düzeltmiş olalım
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Gerçi Cihan düzeltmiş; ama yine de eklemek gerekir.
aşçı- aşçıbaşı
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Hmm, acaba bu aşçı-ahçı ikiliği nereden kaynaklanıyor.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Elimdeki etimolojik sözlüğe baktım; ancak herhangi bir bilgiye ulaşamadım. "Ah" ünlemi ile "aş"ın bir ilintisinin olmasının da güç olduğunu göz önünde bulundurursak, tahminimce iki sözcük arasında anlam çeşitliliğinden çok söyleyiş farklılığına dayalı bir ayrım var.
Ki şu adres de "ahçı" diye yazdığınızda sizi "aşçı"ya yönlendiriyor: ahçı
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Şu "...ve de..." kullanımına birisi açıklık getirirse çok mutlu olacağım.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
"ve de" doğru yazımı. Bu bir kalıp haline gelmiş, yazım klavuzu ve kaynaklarda da bu şekilde geçiyor.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Doğru yazımının bu olduğunu biliyorum da, nerelerde kullanılabileceğini/ kullanılmasının makbul olup olmadığını merak ediyorum daha çok.
Örneğin "hem" bağlacıyla ilgili kural şöyle diye biliyorum: "...hem...hem...hem de..."
"...ve de..." için böyle bir kural var mı; keza bazıları "ve" bağlacı gereksinen her yere "ve de" yapıştırmayı dilsel bir hüner sayıyorlar.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Sözü uzatmanın dışında pek bir işlevi yok. N. Ataç, "ve" bağlacının dahi kullanılmasına pek çok tümcede gerek yok diye ısrar etmişken; bu bağlacın yanına "da, de" bağlacını eklemenin tümceye katkısı olmadığı kanısındayım.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
"Falanca yere giden sendikacılar bu gün geri döndü." cümlesindeki 'sendikacılar' sözcüğünde dilbilgisi bakımından bir hata var mı, 'sendikacı' sözcüğü yanlış bir kullanım mı, bunun yerine 'sendikalı' mı demeli, bu konuda yardımcı olursanız çok sevinirim.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
"Sendikalı" sözcüğü bir sıfat ve yanına ad alması gerekir.
"Sendikacı"lar ise sendikaya bağlı olanlar, o işi üstlenmiş, kendine görev saymış olan topluluğun adı. Kullanımın yanlış olmadığını düşünüyorum.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Teşekkürler Cihan.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Ben hangisinin doğru olduğunu bilemiyorum. Üstelik ben bu iki kullanımdan farklı şeyler anlıyorum. Hangisinin neden yanlış olduğunu ya da doğrusunun ne olduğunu bilemiyorum ama ben "sendikalı"ve "sendikacı" ifadelerinden neden farklı şeyler anladığı açıklayayım.
"Sendikalı" dendiğinde bir sendikaya üye olan işçileri anlıyorum, "sendikacı" dendiğinde ise sendikaya üye olmakla kalmayan insanları sendikalı yapmak için çalışan daha doğrusu sendikada yönetici ya da benzer bir görevi olan kişiyi anlıyorum.
Artık bu iki kullanımdan hangisinin doğru olduğunu merak eden iki kişiyiz, sevgili Elif.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Ben bu konudaki fikrimi toparlayıp yazana kadar sevgili uzman görüşü çoktan yetişmiş bile.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Yinelemekte fayda var: "Sendikalı işçiler yürüdü" ve "Sendikacılar yürüdü" dediğimizde farklı iki kitleden söz ederiz ama ikisi de kullanım olarak doğrudur.
"Sendikalılar yürüdü" dersek da o sıfatı adlaştırmış oluruz. Bu da yanlış bir kullanım sayılmaz. Zira ikisinin farklı olmadığı gibi bir iddiam olmamıştır.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Cihan'a katılıyorum.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Abdullah, teşekkürler...
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Ben de bugün, bu kullanım için yukarıdaki açıklamanın aynısını yaptım, işitmediğim laf kalmadı!
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Sana işitmediğin lafları işittirene forumu kaynak göstererek intikam al bence ya da doğrudan eşgalini bildir biz icabına bakalım :twisted:
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Suistimal sözcüğü hakkında tedirginlik udyuyorum. TDK sözcüğü az önce belirttiğim gibi yazarken, Nijat Özön'ün Temel Yazım Kılavuzu'nda sözcük suiistimal olarak geçiyor. Doğrusu ne ola?
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
"Su" 'kötülük', "istimal" ise 'kullanma' anlamını içerir. Farsça bir terkibe girdiklerinde doğrusu "su-i istimal" olmalı. Ancak sözlük yazarları halkın söyleyiş eğilimini göz önünde bulundururlarsa bahsettiğin yazımlar ortaya çıkacaktır.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Bugün aklıma geldi, eklemeden geçmeyeyim. Genellikle "hafif, tadımlık, yardımcı yiyecek" anlamında kullanılan "aperitif" sözcüğünün asıl anlamı "iştah açıcı ön içki" demektir.
Biz, gerçek anlamının çok uzağında bir anlama denk gelecek şekilde kullanıyoruz.
Re: Hangisi Doğru? [Dil Yanlışları]
Bir dönem sıkça üstüne konuştuğumuz "yapmak" sözcüğüne dair bugünkü ÖSS'de soru hazırlanmış.
Eren'in kulakları çınlasın.