Yolcu

Re: Kafka - Yolcu

Öykü, anlatıcının kendini "dünya, kent ve aile içinde" konumlandıramayışıyla açılıyor. Gerçi dizge genelden özele doğru kurulmuş; ama ben anlatıcının en çok aile içinde konumlanamadığını düşünüyorum. Sanki diğer konumlanamayışlar bundan türüyorlar. Nitekim ikinci paragrafta kadraja kızın girmesi de bu olguyu destekliyor. Kızı öylesine alıcı gözüyle süzüyor ki, sanırsınız kendine eş beğeniyor anlatıcı. Dolayısıyla aile kavramı içinde kendine bir konumlanma arıyor.

Öyküde "tramvay" çok işlevsel bir metafor. Bir yerden bir yere gidiyor olmasına karşın, anlatıcının bununla ilgisi yok. Doğal olarak biz de bunun bilgisine sahip değiliz. Daha önceden belirlenmiş bir istikamette yol almasına karşın kimsenin nereye gittiği hakkında hiçbir fikrinin olmadığı bir ara bölge sanki tramvay.

Kafka'nın öykülerinde sıklıkla karşımıza çıkan bir şey burada da var: "İstekliliğin yokluğu". Tam olarak "isteksizlik" değil bu. Neyi ya da nasıl isteyeceğini bilmeyen birinin, içinde olduğu durum yüzünden afallamış birinin şaşkınlığı ve kendini bir "isteklilik" kipinde ifade edememesi; bu yüzden varolamaması söz konusu olan.

Yukarıdaki ifadede, anlatıcının kendini savunmak zorunda hissettiği şeylere bakarsak, bunların aslında savunma-savunmama durumundan öte, sorgulanmaksızın ya da yaşantı o anda öyle gerektirdiği için oluveren şeyler olduğunu görebiliriz. Oysa her şeyi hesap etmeye ve sorgulamaya yönelmiş "modernist akıl" öylesine baskın ki, öykünün kahramanı bunları nasıl savunacağını düşünüyor yana yakına.

Az önce söz ettiğim aile kavramına içkin olması nedeniyle bir tür aidiyet duygusu olarak kızın varlığının ayırdına varılması ve onun tüm detaylarıyla incelenmeye çalışılması da bu yabancılaşmış tutuma karşı bir tür direncin göstergesi olabilir.

Üçüncü paragraf başka bir zaman kipinde açılıyor. Adeta kendi içinde olduğu durumu söylenceleştiriyor anlatıcı ve böylesine tanımlanmış/ varkılınmış/ varolabilmiş olmasına anlam veremiyor bu kızın. Sanki başkasının bedeninde kendi varoluşuna şaşakalıyor.

Re: Kafka - Yolcu

Vallahi, ben dilim döndüğünce iki konuda da ne düşündüğümü bir önceki iletide belirttim. Farklı görüşler gelirse belki konu açılabilir.