William Saroyan - Ailede Delilik

Re: William Saroyan - Ailede Delilik

Vartan, yaşadıkları toprağa ait olmak için orada bir ölülerinin olmasını istiyor ve bu bana gerçek anlamda bir yere ait olmak için olabilecek en haklı sebepmiş gibi geliyor. Yaşayanları terk etip gidebilirsiniz, çünkü onlar da sizinle gelebilir ya da onlar da başka yerlere gidebilir oysa ölüler siz oradan gitseniz bile orada hep kalcak ve sizleri bekleyecektir. Bir parçanız o toprağa karışmış olacak ve sizde o toprakla bütünleşmiş olacaksınız. Çok güçlü bir metafor.

Re: William Saroyan - Ailede Delilik

Bizim köy mezarlığı aklıma geliverdi öyküyü okuyup bitirdiğimde, ancak bu mezarlık hakkında hislerimi toparlayıp yazamadım bir türlü.Öldüğümde oraya gömülmek isteği uyandırıyor bu mezarlığı her ziyaret edişim ve öyküyü okuduğumda da aynı duygu yeniden canlandı, Vartan'ı anlamaya bu kadar kendimi yakın hissedişim bu histen dolayı herhelde. Kaç kuşak sulalemiz var mezarlıkta bilemiyorum ama babamın bile ismen dahi anımsamadığı mezarlar var. Bütün bir mezarlık iki aileye ait. Bir taraf babamın babasının bir taraf babamın annesinin ailesi. Yalnızca iki farklı aile var bizim köyde ve bunlar zaman içinde tek bir aile olmuş. Bu ailelerin yeni nesil temsilcileri farklı şehirlerde buna rağmen bayramlarda bu mezarlık ziyaretçilerle dolup taşar. Bir şekilde dönüp dolaşılıp gelinir bu topraklara. Ölülerin varlığı( burada varlık kelimesi düşündürücü) o köyün her zaman var olacağının sigortası gibidir. Bir dikili taş gibi bir kılavuz gibi kaybolduğunuzu hissettiğinizde yolunuzu bulabilmek ya da yeniden başlayabilmek için bir nirengi noktası gibi...

Re: William Saroyan - Ailede Delilik

Ağlamakla gülmek birbirine çok yakın, öyle ki bazen biri diğerinin yerine geçer; sevinçten ağlarız, üzüntüden güleriz. Ya da gülerken ağlamaya başlarız, ağlarken gülmeye...Gülmekten gözlerimiz yaşarırı. Delilik ile akıllılık arasında da benzer bir ilişki var bence. (Gerçi her zıt şey arasında böyle bir ilişki var) Örn:ne kadar akıllıysak delirmeye o kadar yakın bulunuruz.
Köylerde delilere atfedilen bir bilgelik, genelde var, belki biraz farklı: daha insanüstü yetenekler yüklenir, kimsenin bilmediklerini bildikleri düşünülür. Ama kimse gene de saygı duymaz, bizde bilgenin pek kıymeti yoktur çün.:)Öyküde sözü edilen bilgelik bana onları hatırlattı.
Öyküde tanımlanan delilik tipleri kişinin kendini, bütünlüğünü korumaya dönük delilikler. Belki de delilik bu. Yani benliği koruma, riske girmeden kendini ifade etme çabası.

Re: William Saroyan - Ailede Delilik

Ağrı dağına ermeniler Ararat diyor ve ermeniler için Ararat yaşam demek, varolmak demek, vatan demek.
Bir gün yeniden o dağın eteklerinde olabilmek o dağın eteklerine gömülebilmek istiyorlar. Mezarlıklarına Ararat demelerinin sebebi bu sanıyorum. Çünkü öldüklerinde dahi bu hasret birmeyecek eğer o topraklarda gömülmedikleri sürece.

Êce Temelkuran'ın "Ağrı'nın Derinliği" kitabında yaşlı bir ermeni şöyle diyor;
"Evet bizim o topraklarda gözümüz var ama alıp gitmek için değil altına gömülmek için"

Re: William Saroyan - Ailede Delilik

Arkadaşlar verdiğiniz bilgile için teşekkürler, Arart'ın bir simge, sembol olup olmadığını merak etmiştim.

Re: William Saroyan - Ailede Delilik

Öykü bende de tüm okuyanlarda olduğu gibi bir çok karmaşık düşünce bıraktı okuduktan sonra.

Öncelikle tam anlamıyla bir Çehov öyküsü tadı aldım okuduğumdan. Nerede başlayıp nerede biteceği önceden kurgulanmış, ince ince alay dolu bir anlatım. Bu çok hoşuma gitti.

Delilikle ilgili Eren'in sözlerine katılıyorum. Hatta dahası da olduğunu düşünüyorum. Şöyle ki; delilik örneğin şaman geleneklerinde kutsallaşmanın en önemli yolu. Şaman (ya da kam) akıl sağlığını yitirdikçe (ki günümüzde çoğunun sara hastası olduğu düşünülmekte) daha derin bir büyücü olarak görülüyor. Öyküde de aynı şekilde bir erginlenme metaforu gibi kullanılmış delilik. Öte yandan şaman inancını bütün inançların kökeninde yatan bir kaynak olarak değerlendirirsek, Saroyan'ın ilk delilik tipi olarak anlattığı "dinden yüz çevirme" deliliğini daha iyi anlayabiliriz. Kurumsallaşmış yapıdan yüz çevirip hastalık olarak kutsallığa dönmeyi öneriyor gibi yazar. Tabii bunun öyküyle ilgisi, gelip yersiz yurtsuluğa dayanıyor.

Sanırım Eren'in sorunun cevabı, Nurten Aksakal'ın alıntıladığı satırların içinde gizli. Ararat'a ulaşmak ancak ölüm yoluyla olsa bile bir doğum gibi görünüyor Ermeniler için. Dolayısıyla Varujan (ki meslekten tüfekçi - yani vuruşkan biridir) ilk ölen olarak Ararat'a giriyor. Ölüsü de ölü gibi değil, sadece huzurla uyuyan biri gibi görünüyor öyküde. benim yorumum böyle.

Bu konu önemli, ama dikkatli olmak lazım; işin ucunda ölümü kutsallaştırma tehlikesi de göründü bana. Oysa Saroyan ne güzel, ölümü kutsamak yerine son cümleyle ne çok ölü var diyerek sadece hüzün duygusunun geçmesine izin veriyor öykünün kapısından içeri.

Saroyan'ın sözünü ettiği "tüm insanlığı yoksayma deliliği" kesinlikle aidiyet duygusuyla ilgili. Bence bu da öykünün başarılı yanlarından biri. Aidiyeti yalnızca coğrafya ya da kimlikle değil, çok daha geniş çerçevede, bir insanlık durumu olarak; insan olmakla belirliyor yazar. İnsan olmanın çok da müthiş bir şey olmadığını, bu ait olma durumunun kendisinin de içinden geçilebilecek bir delilik olabileceğini sezdiriyor bize.

Ne güzel!

Re: William Saroyan - Ailede Delilik

O mezarlığa gömülme isteği ölümü kutsamaktan çok, bir yere ait olmak ve yaşamı sürdürenlerin bir parçası olmaya devam edebilmekle ilgili...