Tavan Arasındaki Buda

Uzunca bir süredir -çeşitli nedenlerle- Türkiye’de gündemde olan romanları takip edemiyorum. Önceleri bunun önemsenecek bir kayıp olmadığını düşünürdüm, lâkin son yıllarda bu düşüncem biraz değişti. İki yıldır, yaz tatillerini, ülkenin roman gündemini yakalamaya çalışmakla geçiriyorum. Pek başarılı olduğum söylenemez. Ama en azından çabalıyorum işte.

Bu yıl elime geçen kitaplardan birisi Tavan Arasındaki Buda’ydı. Kapağından, kitabın çoksatar olmak için tasarlanmış olduğu anlaşılıyor. Fakat bunu başarıp başaramadığını bilmiyorum. İki savaş arasında Japonya’dan San Francisco’ya gelen göçmen kadınların hikâyesi anlatılıyor. Julie Otsuka, acentalar vasıtasıyla kendilerinde ABD’de yaşayan Japon asıllı kocalar bulan bu kadınların çile dolu yolculuğunu duygu sömürüsüne kaçmadan, canlı biçimde anlatmayı başarmış. Romanı keyifle okudum, fakat okumayanlar çok şey kaçırıyor mu, bilmiyorum.

Okuduklarım arasında ilk olarak bu kitap hakkında not tutmak istememin nedeni romanın tekniği. Romannın anlatıcısı “birinci çoğul kişi”. Hikâyeyi ABD’ye göz eden Japon kadınlar anlatıyor. Her biri kendi hikâyesinden anekdotlar aktarırken hiçbir karakter öne çıkmıyor ve bireysel hikâyeler anlatılırken bile özne “biz” olarak kalıyor. Arka kapak yazısı bu anlatımı örnekliyor:

Birinci çoğul kişi kullanımı anlatımı daha serinkanlı kılmış; hikâyeyi adeta bir tarih anlatısı gibi belirli bir mesafeden dinliyoruz. Diğer yandan, bu çoğulluk özdeşleşme imkânını ortadan kaldırdığı için roman değil de uzun hikâye okuduğumu düşündüm (romanın hacmi de bu düşünceyi pekiştiriyor). Kendinden “biz” diye söz etmeyi seven kibirli bir üslup kullanmıyor Otsuka. Aksine hikâyesindeki kişileri isimsizleştiriyor; oldukça yalın, tumturaksız bir dille anlatıyor hikâyesini. Bu teknik başarının anlatıcı tartışmalarına yeni bir parantez açabileceğini düşünüyorum. Meraklısına...