UzunHikâye Öykü, inceleme, eleştiri



Slawomir Mrozek - Gerçekçi Gerçeklik

17 Ara 2010
Barış Acar

MROZEK, Slawomir.
"Gerçekçi Gerçeklik",
Sazan,
(Çev. Soner Bilgiç),
İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları,
2001, s. 150-151.

Öykü forumdan kaldırılmıştır. Bkz.: Forum İşleyişi

Re: Slawomir Mrozek - Gerçekçi Gerçeklik

Mrozek'in en çarpıcı yanı, olaylara, durumlara, Aziz Nesin'in de temsilcisi olduğu bir kuşağın sağduyusuyla ama hiç acımadan yaklaşabilmek. Özellikle Polonya gibi, siyasi ve kültürel çalkantılar içindeki bir ülkede bu tutum onu absürdle humor arasında gergin bir ip üzerinde konumlandırıyor.


Re: Slawomir Mrozek - Gerçekçi Gerçeklik

Öykünün neden bahsettiğini daha çok anlamak için Hegel'i ve özellikle "Tinin Fenomenolojisi"ni bilmek gerek.

Öykü bağlamında bu yapıta ilişkin önemli olabilecek iki alıntı:

""
Hegel, modern düşüncenin felsefi/kuramsal anlamda kanonlarını belirleyen en önemli filozoflardan biridir.
...
Sistematik felsefenin herhalde en yetkin isimlerinden biri sayılmalıdır Hegel. Onun gücü de bir anlamda güçsüzlüğü de bu sistematiklikten gelir diyebiliriz.
...
Tinin Fenomenolojisi, bilgi meselesine odaklanan bir çalışmadır çok kabaca söylecek olursak. Bilginin oluş sürecini konu edinir. Gerçekliğin varoluş unsurunu yalnızca kavramda taşıdığı iddiası üzerine bina edilen bir yaklaşım vardır burada.

(Kaynak)

""
Hegel’in Tinin Fenomenolojisi’nin değişik yerlerinde yapmış olduğu açıklamalardan anlaşıldığı kadarıyla, Aydınlanmacılığa ayrıca gerçeğe sadıklık, akla uygunluk ve dürüstlük gibi ahlaki değerler ve erdemler atfetmektedir. Hegel, Aydınlanmacılığın görevini kitlelerin batıl inançtan, ön yargıdan ve hatalı düşünce ve davranış biçimlerinden kurtarmakta görmektedir.

(Kaynak)

Hegel'e ilişkin ek okumalar: Tinin Görüngübilimi


Re: Slawomir Mrozek - Gerçekçi Gerçeklik

Öykü (öyküye de benzemiyor ya!) düşündürücü.
Önemli bikaç şeyin olduğunu düşünüyorum;

-Canlıların-varlıkların düşündüğümüz-algıladığımız anlamdaki gerçekliğinin sorgulanması.(renk değiştiren, tür değiştiren köpek-kedi)

-İnsanın evrimleşen felsefi ve dinsel inançlarına bir gönderme.(Hegel okuyan maymun-insan'ın bir üst bilince, üst insan'a dönüşmesini, dönüştüğünde onunla ancak aynı moddda, aynı dilde konuşabileceğini düşünen bir tanrı.)

-Alt göndermelrde de bilimsel düşüncenin bile gerçek ve gerçeğin kabullenilmesi karşısındaki yetersizliği ("Ama bütün bunlar bir kanıt değildi." Kuşkucu, doğruyu derinlemesine araştıran insan.)


Re: Slawomir Mrozek - Gerçekçi Gerçeklik

Mrozek, Hegel'e, dolayısıyla Aydınlanmanın temel unsurlarına karşı acımasız davranıyor. Gerçekliği üreten, bütüncül, tanrısal ve yanılmaz "tin" yerine; kaypak, kuşkucu, şizofrenik bir "tin" koyuyor.

Böylece Hegel'in bilgiyi kavramsal düzeyde mükemmelleştirme çabasını, düşünen insan zihninin oyunlarıyla bozmayı deniyor.


Re: Slawomir Mrozek - Gerçekçi Gerçeklik

sorunla uğraşmamak için kediyi satıp maymun alıyor anlatıcı. ancak bunun yarattığı sorun eskisinden daha büyük, çünkü artık köpek kedinin yerini almıyor, maymun anlatıcının yerini alıyor (onun kitaplarını okuyor, onun koltuğuna,yerine oturuyor). bu noktada anlatıcımız hegeli onaylayıp tinin ilerlemesini -maymundan>>>>insana- mi kabul edecek, yoksa "farklı" bir düşünme tarzı ile mi haşır neşir olmaya başlayacak? sorunun maymunla birlikte "kendine" dönmesi (kedi köpekten kendine; insana da değil, "bizzat anlatıcının kendisine", yani "tikele") nasıl sonuçlar doğurabilir... kim bilir belki anlatıcı solipsizm atağından da kurtarır "kendini"..


Re: Slawomir Mrozek - Gerçekçi Gerçeklik

Öykünün ve Mrozek'in kullandığı dilin sevdiğim yanlarından biri de, olayların absürdlüğünü göstermesinin yanında rasyonel düşüncenin yöntemlerinin de aslında absürd olduğunun ortaya çıkaracak şekilde zorlaması.

""
Eğer köpeğim birkaç gün sonra dolaşmaya çıktığımızda bir ağaca çevik harketlerle tırmanmamış olsaydı, bu olayı unutabilirdim. Afallamış bir halde onu izlediğimi görünce, ağaçtan inip diğer köpeklerin yanına gitti. Ama diğer köpekler, oyun oynayacakları yerde benim köpeğime saldırdılar.

Ama bunlar kesin birer kanıt değildi. Ne de olsa köpek çok yükseğe tırmanmamıştı, ayrıca diğer köpeklerin düşmanca tavırlarının pek çok sebebi olabilirdi.

"Kesin kanıt", "olası başka nedenler" gibi argüman arayışı anlatıcının kimliğini deşifre ediyor.