Öykünün Kokusu

Yusuf Atilgan'in oykuleri forumda yillanadursun, ben gevezeligime degisik mecralardan devam ediyorum. Bu gevezeligin esas kaynaginin da karistirmaya devam ettigim ve en az birkac gun daha ugrasmaya devam edecegimi sandigim Imge Oykuler arsivi oldugunu soyleyeyim. Yayinlandigi donemde birkac sayisini edindigim dergiyi son sayilarina dogru terk etmis, bekledigim verimi alamadigimi dusunmustum. Ama simdi hem Ankara kitabevlerinin dergi standlarindan uzak kalmanin verdigi huzunle hem de forumumuzun heyecaniyla bu arsivi bir sure daha didikleyecegim. Bu gereksiz gorulebilecek girizgahtan sonra yine bir Fusun Akatli denemesine baglanti vermek istiroyum: "Kokular ve Oykuler". Akatli bu kisa yazisinda oykulerinde koku betimlemelerini siklikla kullanan yazarlara bir yer ayirmis. Saydigi yazarlar ne yazik ki benim yalnizca birkac oykulerini okumus oldugum, ya da hic okumadigim kimseler. O nedenle onun bu gozlemi uzerinde kalem oynatamayacaagim. Ancak ben de Yasar Kemal okurken kokular ve seslerin kullanimindan etkilendigimi animsiyorum.

Kokunun oykude kullaniminin oykuye getirdigi, oykuden goturdugu nedir? Onu baska turlu bir betimlemeden ayiran nedir? Oykuyu okurken betimlenen bir nesneyi, diyelim bir masayi, gormus gibi olmakla bir seyin sesini, diyelim bir vapurun dudugunu ya da bir odanin kokusunu, genc kiz odasi kokusunu, duymak arasinda alig boyutunda bir fark var midir? Kokuyu duymak gozde canlandirmaktan daha etkili olabilir mi? Odanin neye benzedigini degil de nasil koktugunu soylesek daha canli bir cagrisim demeti yaratilabilir mi acaba? Bana bu olasiymis gibi geldi. Siz ne dersiniz? Bu konuda yazilmis baska denemeler ya da incelemeler var mi bildiginiz?