UzunHikâye Öykü, inceleme, eleştiri



Nikolay Berdyayev - Cesur Yeni Dünya İçin

11 Mar 2014
Du von Jetzt

Utopien erweisen sich als weit realisierbarer, als man früher glaubte. Und wir stehen heute vor einer auf ganz andere Weise beängstigende Frage: wie können wir ihre endgültige Verwirklichung verhindern?...

Utopien sind machbar. Das Leben hat sich auf die Utopien hinentwickelt. Und vielleicht beginnt ein neues Zeitalter, ein Zeitalter, in dem Intellektuelle und Gebildete Mittel und Wege erwägen werden, die Utopien zu vermeiden und zu einer nicht utopischen, einer weniger "vollkommen" und freieren Gesellschaftsform zurückzukehren.

Tercüme demesi:

""
Ütopyalar, sanıldığının aksine, daha kolay gerçekleştirilebilir olduğunu gösterdi. Ve bugün tamamiyle başka korkutucu bir soruyla karşı karşıyayız: onların mutlak gerçekleşmesini nasıl önleyebiliriz?...

Ütopyalar yapılabilir. Hayat ütopyalar oldu. Ve belki yeni bir çağ başlar, öyle bir çağ ki, entelektüel ve kültürel araçlar ve yollarla ütopyalardan nasıl kaçınılabilir ve ütopyasız, daha az "mükemmel" ve daha özgür bir toplum şekline geri dönülebilir mi diye inceleyecek ve düşünecekler.

Yazar: Nikolay Berdyayev
Almanca'dan tercüme: Muzaffer Hasaltay

Re: Nikolay Berdyayev - Cesur Yeni Dünya İçin

Sanırım "ütopya"yı nasıl anladığımızı tartışmadan bu kısa notu tartışmak mümkün değil. Burada "mükemmel" bir toplumla "daha özgür" bir toplumun bir karşıtlık içerisinde olmasını, daha özgür olmayan bir toplumun nasıl "mükemmel"e ("ütopya"ya) yaklaşabileceğini anlayamıyorum ben.


Re: Nikolay Berdyayev - Cesur Yeni Dünya İçin

ütopyalar genellikle bize "daha iyi düzenlenmiş", sistemleşmiş, her şeyin belirli bir mantık tarafından tanzim edildiği toplumsal formasyonlar sunarlar. onların mükemelliğinden kasıt da budur zaten.bu mantığın olası tüm sorunlara "yanıt verebiliyor olması" o sistemi "mükemmel" kılar. muhtelif distopya ve ütopya denemelerinin bu minvalde değerlendirilmesi yapılırsa distopya ve ütopyanın birbirlerinden pek farklı olmadığı görülecektir. onun için, eğer sahiden özgürlükten bahsetmek istiyorsak onu arayacağımız belki de son yer ütopya olmalı...


Re: Nikolay Berdyayev - Cesur Yeni Dünya İçin

Sanırım burada ütopya kavramı, bir parça "olanaksızı istemek" olarak kurgulanmış. Olmasına gelince, hayallerinize sahip çıkın gerçekleşebilir gibi bir şey belki. ütopyaların, hayallerin seviyesi mi düştü acaba, olmaları bu kadar kolaysa?


Re: Nikolay Berdyayev - Cesur Yeni Dünya İçin

Oktay'ın sözlerine katılıyorum. Anladığım kadarıyla ütopya, sınırları hiç bitmeyen, anlamını sonsuzluğunda ve "kenarsız köşesiz"liğinde bulan bir yaratı.


Re: Nikolay Berdyayev - Cesur Yeni Dünya İçin

Huxley, Berdyayev´in kitabinin neresinden kopardigini bilmiyorum ama alintiyi koydugu yer kendi kitabi "Cesur Yeni Dünya".
http://tr.wikipedia.org/wiki/Cesur_Yeni_D%C3%BCnya

utopya kelimesi yunancadir, "outopos". -ou (yok, olmayan) -topos (yer, mekan) -outopos (yok-yersiz ülke, yicbiryerde ülke). düsüncelerle kurgulanmis ideal yasam sistemi.(almanca felsefe sözlügü, kröner yayinevi)
yani, utopya bir fikirdir, düsdür, suan olmayandir, istedigimizdir veya istemedigimizdir, hayal ettigimizdir. olmayan seyi düsünüp gerceklestirebiliyoruz, önceden bunu düsünemzdik bile, der Berdyayaev.

utopyalari ne kadar bir durum icinden cikabilmek icin yapmis ve ne kadar ise yaradiysada veya yaramadiysada, sonunda bir sorun olarak karsimiza cikiyor.
cünkü insanlari ayiriyor, isole ediyor, ayri yollar cizmesini zorluyor ve bir araya gelmesini engelliyor ve ayni anda hem kendimize, etrafimizidaki herseye, insanlara ve dogaya zarar veriyoruz, cünkü herkesin utopyasi baska, farkli, kendmiz, kendi sevdiklerimiz icin sectigimiz/yaptigimiz utopya en güzeli. fikirler gidilecek yerin resmidir, olmasi istedigimizdir, tecrübeler ve(ya) bilgiden yapilmis bir kurgudur. tecrübelerde bilgilerde icerigi artik olmayandir, eskidir, icerigi an´a ayit degildir. bilgi olarak tabi gercektirler, ama ici bos, bir resimde bir kisiyi görürüz, mesela kendimizi gördügümüzü sanariz, aslinda sadece gercegin eski halidir, yansimasidir, yansima oldugu bir resim oldugu gercektir ama yansitmak istenilen sey bir iluzyondur. ve bir kere olan sey kendini bir daha tekrarlamadigi, sartlar, zaman ve mekan degistigi icin, mevcut olan eski bilgiden yarattigimiz fikirde imkansizdirki yüzde yüz gerceklessin. gelecegin ne getirecegini, sartlari ve mekani öngöremedigimiz icin, sadece varsayimlarla hareket edebiliyoruz.

kendimiz veya ayit oldugumuz grubun kanaatimizce kötü gördük, daha iyi bir durumun veya bu durumun olamdigini hayal ettik, düs-ledik, fikir ortaya cikti (utopya), bunu nasil gerceklestirecez onun icinde bir kurgu yaptik ve bunun icin yollar cizdik, bu cizdigimiz yollar bizi gercek hayattanda ayirmaya basliyor, sinirlar ciziyoruz, ulasmak icin, bazi seyleri yapmiyoruz, bazilarini yapiyoruz, seviyoruz sevmiyoruz, degerlere ayiriyoruz, karsilastiriyoruz, fikri gerceklestirebilecek insanlari secmeye basliyoruz, arac olarak kullanmaya basliyoruz, engel olanlari yoldan cekiyoruz yada cekiliyoruz. kendi vucudumuzu bir arac olarak görmeye basliyoruz. korkular basliyor, basindan beri basaramama, yanlizlik korkusu, düs kirikligi, dislanma vs. ve görünen odurki korkan insanda hür düsünemiyor.
utopyayi kendimizce gerceklestirdigimizdede, onu kaybetme korkusu, devamli emniyet telasi, kiskanclik, rekabet, bagimlilik vs.
ama en güzeli, en iyi yasam tarzi diye birsey var mi? sadece utopya olarak varlar ve düslenince gercekten güzeller. bunlar sadece bizim kendi kurguladigimiz veya baska insanlarin kurguladigi bir hayal, iluzyon, ve iluzyonda gercekle devamli celiski icindedir.

berdyayev´in geldigi noktada zannedersem bu. kendi zamaninda anlasilan onunda gördügünü gören cok az insan vardi, yada herkes bir utopya pesinde oldugu icin, gerceklestirme veya koruma veya yaratmaya cabaladigi icin (aslinda bugünde bakarsak cok farkli degil):
"Ve belki yeni bir çağ başlar, öyle bir çağ ki, entelektüel ve kültürel araçlar ve yollarla ütopyalardan nasıl kaçınılabilir ve ütopyasız, daha az "mükemmel" ve daha özgür bir toplum şekline geri dönülebilir mi diye inceleyecek ve düşünecekler."
demistir. ve kendisininde "utopyalardan nasil kacinilabilinir" ini bulamadigini söylemektedir. yoksa "yollar" aramaktan bahsetmezdi, yollar aramak derken düsünmekten yani yine yeni bir utopya, yeni bir gelecek, baska bir zaman yapmaktan bahsediyor aslinda.


Re: Nikolay Berdyayev - Cesur Yeni Dünya İçin

Ranciere, Siyasalın Kıyısında kitabında "gerçekçi ütopya"dan söz ediyor. Şöyle:

""
...Ütopya, tatmin edilmemiş bir hayalin geleceği ya da uzaktaki yeri değildir. Ütopya, bir düşünce yeri ile algılanan ya da algılanabilir bir sezgisel mekânı örtüştüren entelektüel bir kurgudur.(1)

Bu haliyle ne denmek istediğini pek kestiremediğimden İngilizce baskısına baktım.

""
Utopia is not the elsewhere, nor the future realization of an unfulfilled dream. It is an intellectual construction which brings a space in thought into conjuction with a perceived or perceptible intuitive space.(2)

İngilizcesinin daha anlaşılır olduğunu sanıyorum. Ütopyanın sezgiyle ulaşılabilir bir alanın entelektüel bir kurgu içinde inşa edilebilir mekân olduğunu vurguluyor. Böylelikle "gerçekçi bir ütopya" olanaklı kılındığından söz ediyor. Ancak bu gerçekçi ütopya meselesi "demokrasi" söylemi ve orta sınıf teorisiyle de sıkı sıkıya bağlantılı. Daha çok okuma istiyor.

Kaynak:
1. Ranciere, J. Siyasalın Kıyısında, (Çev. Aziz Ufuk Kılıç), İstanbul: Metis Yayınları, 2007, s. 29.
2. Ranciere, J. On the Shores of Politics, (trans. Liz Heron), London-New York: Verso, 1995, p. 15.


Re: Nikolay Berdyayev - Cesur Yeni Dünya İçin

alıntının bağlamını bilmiyorum ama aklıma şu soru geldi : Türk liberalizminin bir kaç yıl önce, "cicim aylarındayken" mevcut iktidar ile kurduğu ilişki bu "gerçekçi ütopya"ya örnek olarak düşünülebilir mi?


Re: Nikolay Berdyayev - Cesur Yeni Dünya İçin

oktay dedi ki:
alıntının bağlamını bilmiyorum ama aklıma şu soru geldi : Türk liberalizminin bir kaç yıl önce, "cicim aylarındayken" mevcut iktidar ile kurduğu ilişki bu "gerçekçi ütopya"ya örnek olarak düşünülebilir mi?

Mümkün görünüyor. Ama doğru düzgün bir şey söyleyebilmek için kitapta biraz daha ilerlemeliyim.