Kafka Öyküleri ve Öykücülüğü

Franz Kafka, bir yanda sanatçı yaratıcılığının kişisel krallığı, öbür yanda, babasının çevresindeki burjuva hayatı, mesleği ve nişanlısı ile bölünmüş bir dünyada yaşadı. Yeteri kadar bibliyografik belge onun, her ikisinin de taleplerini karşılamaya çalışırken, yalnızca uzlaştırılamaz olduklarını gördüğünden, bu bölünme yüzünden acı çektiğini gösterir. O, günlüğüne edebiyat dışındaki tüm etkinliklerden nefret ettiğini ve yalnızca yazmak için yaşadığını aktardı (21 Temmuz 1912). Ama böyle ifadeler, onun evlenme girişimleri, bahçe işleri, ağaç işçiliği, müzik, diller gibi birçok deneyimle çelişir. Kafka'nın yazınsal yaratıcılığının ötesindeki günlük hayatla ilişkileri, aşk ve nefretten biriydi. O evlendiği, bir aileye sahip olduğu ve toplumdaki yerini bulduğu bir dünyaya özlem duydu ama aynı zamanda bunların tümünü küçümsedi.

Kafka'nın kutuplaşmış dünyası ve çoğu zaman kararsızlık, çelişki, suçluluk ve umutsuzluk dolu duygularıyla ilgili olarak verilenlerin ışığında, hem kişisel, hem edebiyat hayatında pencere'nin neden önemli bir simge haline geldiği kolaylıkla anlaşılabilir. Kafka'nın ve onun kahramanlarının dünyaya bakışı çoğu zaman, oldukça çelişkili duygulan olan yalnız bir bireyin penceresinden toplumun hareketlerini seyredişi gibidir.

...

Pencere bir ayraçtır, Kafka'nın dünyasını ayıran bir simgesel referans noktası; o aynı anda hem dış dünyaya girişi yasaklayan bir engel, hem de ileriki zamanda belirsiz bir katılıma dair bir umut ve olasılık olduğu duygusunu uyandıran bir geçittir. Dahası o, kişiyi kitlelerden koruyan ve kişinin kendi dünyasını tanımlamasına olanak sağlayan bir kalkandır. Pencereler bir geçit yaratır ama bu, bazen çekici ve konfor sağlayan bir geçitken bazen de ürkütücü ve bu yüzden de büyük bir yalnızlık, yabancılaşma, suçluluk ve kararsızlık kaynağı olan bir geçittir.

GRANDIN, John M. "Kafka'nın Hayata 'Bakan' Pencereleri", (Çev. Yonca Y. Çakmaklı), Notos Öykü, 12, İstanbul, Ekim-Kasım 2008: 20.

Kafka'nın sosyalist eğilimleri çok erken kendini göstermiştir. Gençlik arkadaşı ve liseden dostu Hugo Bergmann'a göre genç Kafka görüşlerini sergilemek için ceketinin yaka deliğinde kızıl bir karanfil taşıyordu. Okuldaki son yıllarında (1900-1901) dostlukları biraz soğumuştu, çünkü "onun sosyalizmi de benim Siyonizmim çok güçlüydü." Bu anlaşmazlıklar Germen milliyetçiliği karşısında aynı şekilde tepki göstermelerini engellemez. Her ikisinin de dahil olduğu Prag'daki Alman Öğrenciler Birliği'nin bir toplantısında, tören sırasında Wacht am Rhein okunurken iki arkadaş ayağa kalmazlar ve bu tavır derhal kapı dışarı edilmelerine yol açar...

• • •

"Kropotkin'i unutma"yan Kafka 1913'ten itibaren Praglı anarşistlerin faaliyetlerine katılmaya son verdi

ama sempatisini koruyordu (en azından Janouch'un notlarında bu ileri sürülmektedir). Kafka'nın dikkati giderek daha çok Yahudiliğe ve belli ölçüler içinde Siyonizme yönelecektir. Onu Siyonizme çeken öğelerden biri, Filistin'de Yahudi öncülerin (halutzim) kurduğu kırsal toplulukların toplumsal deneyimidir: Kibbutzculuh.

• • •

Kafka bir "anarşist" değildi elbette, ama romantik ve liberter kökenli antiotoritarizm onun bütün romanesk eserini, baba otoritesinden ve kişisel otoriteden idari ve anonim otoriteye götüren iktidann büyüyen evrenselleşme ve soyutlama hareketi içinde kat eder. Elias Canetti'nin gayet iyi gözlemlediği gibi: "Bütün şairler arasında en büyük iktidar uzmanı Kafka'dır. O, iktidarı bütün veçheleriyle yaşamış ve şekillendirmiştir."

Michael Löwy, Franz Kafka, Boyun Eğmeyen Hayalperest
Çeviren Işık Ergüder.