İnsan Yurdu'ndan Notlar - Canetti

11 Tem 2010

Mehmet Sürücü

CANETTİ, Elias.
"İnsan Yurdu'ndan Notlar",
Gütenberg Adasında Gezi,
(Der. Enis Batur),
İstanbul: YKY,
1995, s. 36-42.

Kategori:

Her Dem Edebiyat

Re: İnsan Yurdundan Notlar - Canetti

Canetti romancı ya da oyun yazarından çok usta bir deneme yazarı bana kalırsa. Bu notlarda da okuru kuşatacak yaşantı içeriklerinden hareket ederek dille örülmüş şiirsel bir evren yaratmış yine.

Birbirini çok seven insanların, işlemeyecekleri kuşku götürmeyen suçları karşılıklı birbirlerine yükledikleri saatler vardır.

Ne de kolay söylemesi; kendini bulmak! Ama gerçekten kendini bulduğunda nasıl da ürker insan!
Tek başına olsan kendi kendini ikiye bölerdin; bir parçan diğerini biçimlendirsin diye.

Yalnızlık üzerine söylediği aşağıdaki sözlerde ise çeviriden kaynaklandığını düşündüğüm küçük bir sorun var:

Kişinin belli bir uzaklıkta bekleyenleri olduğu zaman yalnız olunabilir ancak. Mutlak yalnızlık yoktur, sadece bekleyenlere karşı takınılan o acımasız tek başınalık vardır.

Yalnızlık tanımıyla ilgili bir sıkıntım yokken, "birbaşınalık"ın yalnızlıkla özdeş kullanılması garip geldi bana. Denemeleri Canetti kadar güçlü olan bir başka yazarın, Yusuf Eradam'ın Plath üzerine yazdığı Susma Cesareti yazısında "birbaşınalık" şöyle tanımlanır:

Birbaşınalığın yüceliği bu yanlışı farkedip kendimizi ötekileştirilmelerden sıyırmakla başlar; yalnızlığın uçurumu ise ötekini olmazsa olmaz bir mutlak bilmekle başlar. (Kaynak)

Ötekileştirme meselesine dokunan bu ayrım gözden ırak tutulmamalı bence.

Kişi değişik diller konuşabilse ne iyi olurdu; büyüyünce hiç konuşmayacağı, sadece annesiyle konuşmak için gerekli olan bir dil, hep okumak için kullanacağı, eli o dilde yazı yazmaya varmayacak bir dil, dua etmek için gerekli olan tek kelimesini anlamadığı bir dil, sayı saydığı, bütün parasal işlerini gördüğü bir dil, yazı yazdığı (mektuplar dışında) bir dil, yolculuklarda kullanacağı bir dil – mektuplarını da bu sonuncu dille yazabilirdi.

Bu satırlar Yazının Reddi'nde tartışmaya çalıştığım "dil" anlayışını tüm berraklığıyla gün ışığına çıkarıyor. Yazılı dil, "dil"i yapıların, cümlelerin, sözcüklerin, harflerin içine hapsediyor ve ancak "diller" olarak canlı kalabilecek "dil" olgusunu "belirli bir dil"e indirgiyor.

Bunun dışında Canetti'nin bir ya da birkaç kitabından alındığını düşündüğün bu notlar, sonlara doğru baştaki bağlarını yitiriyorlar. Keşke YKY kaynak belirtseydi de araştırıp orijinal metinlere gitme şansımız olsaydı, diye düşünmeden edemiyor insan.

Canetti üzerine bütünlüklü ve sağlam bir düşünsel mücadele için Yusuf Eradam'ın Canetti üzerine yazdığı İnsanın Sılası notlarına yeniden bakmalı.

Barış Acar tarafından Tem 11th, 2010 günü 12:20 sularında gönderildi.

Re: İnsan Yurdu'ndan Notlar - Canetti

Sanırım notların aktarıldığı kitap -yukarıda verdiğim linkte Yusuf Eradam'ın da üzerinde durduğu- "İnsanın Sılası" olarak Ahmet Cemal tarafından 1996'da Türkçe'ye çevrilen "Die Provinz des Menschen" kitabı.

Wiki'ye göre kitabın künyesi şöyle:

Die Provinz des Menschen : Aufzeichnungen 1942–1972 , 1973 (İnsanın Taşrası 1942-1972, çev. Ahmet Cemal, Payel Y., 2004) (Daha önceki bir baskı için : İnsanın Sılası, çev. Ahmet Cemal, İyi Şeyler Y., 1996) (Kaynak)

Barış Acar tarafından Tem 11th, 2010 günü 22:29 sularında gönderildi.