Heidegger'in 1933 Yılı Söyleşisi

S: Bununla beraber, size safiyetle şöyle karşı çıkılabilir: burada neyin gemlenmesi söz konusu? Sonuç olarak herşey çalışıyor. Durmadan daha çok sayıda elektrik santralleri inşa ediliyor. Üretim tıkırında gidiyor. Dünyanın, tekniğin ileri bir gelişme gösterdiği kısımlarındaki insanlar gereksinimlerini çok iyi karşılıyorlar. Bolluk içinde yaşıyoruz. Sonuçta burada eksik olan ne?

H: Herşey çalışıyor. Rahatsızlık verici olan da asıl bu, çalışıyor olması, ve işleyişin her zaman yeni bir işleyişi peşinden getirmesi, ve de tekniğin insanı hep daha çok topraktan koparması, orada köksüzleştirmesi. Bilmiyorum bu sizi dehşete düşürüyor mu ama beni, her türlü şıkta, artık aydan yeryüzüne fotoğraflar gönderildiğini görmek, dehşete düşürdü. Artık atom bombasına ihtiyacımız yok, insanın köksüzleşmesi şimdiden burada. Artık yalnızca, düpedüz teknik koşullarda yaşıyoruz. Bugün artık insanın üzerinde yaşadığı bir toprak değil. Bu yakınlarda Provence'da Rene Char'la uzun bir konuşmamız oldu, bildiğiniz gibi şair ve Direniş sa-vaşçısıdır o. Provence'da şu sıralar füze üsleri konuşlandırılıyor, ve doğa düşlenemeyecek biçimde kırılıp geçirilmiş bir halde. Duygusallık içinde ya da bir idili kutlama çabasında olduğunu herhalde söyleyemeyeceğimiz şair bana dedi ki; eğer düşünce ve şiir, kendi iktidarları olan şiddetsiz iktidara bir daha ulaşamazlarsa, burada ortaya çıkan insanın köksüz-İeştirilmesi sonumuz anlamına gelir.

S: Pekâlâ. O zaman bir soru, doğallıkla gündeme geliyor: ister istemez ortaya çıkmak zorunda olan bu olaylar dokusu üzerinde insanın hâlâ bir etkisi olabilir mi, yoksa bu durumda felsefenin mi bir etkisi olabilir, ya da, felsefenin bireyi veya birçok bireyi tanımlanmış bir eyleme girişmeye yöneltmesi ölçüsünde, her kişinin be¬raberce mi etkisi olabilir?

H: Kısa ve belki biraz yoğun, ama uzun bir düşünümlemeden kaynaklanan bir yanıt vermeme izin verirseniz: felsefe dünyanın mevcut durumunu bir anda değiştirecek etki üretemez. Bu yalnızca felsefe için değil, ama insan açısından kaygıların ve özlemlerin konusu olan her şey için geçerlidir. Yalnızca bir tanrı bizi hâlâ kurtarabilir. Tek olabilirlik olarak, düşüncede ve şiirde, tanrının tecellisi ya da sönüşümüz içinde tanrının yokluğu için bir boşluk hazırlamak kalıyor bize; olmayan tanrının karşısında sönelim.

Dünya insan varken, nasıldıysa öyle olarak ve olduğu gibi olabilemez, ancak insansızken de olabilemez. Bu, bana göre, çok uzaklardan gelmiş ve bugün artık yıpranmış olan bir sözcükle, benim "varlık" adını adını verdiğim şeyin kendini göstermesi, esirgenmesi ve biçimi bakımından insana gereksinecek biçimde olması olgusuna bağlıdır. Tekniğin özünü, ben, Ge-stell adını verdiğim şeyde görüyorum, bu çoğu zaman gülünçleştirilen ve belki de sakarlaştırılan bir deyim. Gestell'in saltanatı şu anlama geliyor: insan tekniğin özünde kendini gösteren ve kendisinin egemen olmadığı bir gücün kesin talimatı, talebi ve denetimiyle karşı karşıyadır. Bizi bunu görmeye ulaştırmak: düşünce daha fazlasını yapma iddiasında değil. Felsefe sonuna geldi.

S: Bizler, siyasacılar, kısmen siyasayla ilgilenenler, yurttaşlar, gazete¬ciler vb., hiç durmadan herhangi bir karar almak zorundayız. İçin¬de yaşadığımız sistemle uyuşmak zorundayız, onu değiştirmeye çalışmak zorundayız, bir evrime açılan dar kapıyı, bir devrime açı¬lan çok daha dar kapıyı gözetlemek zorundayız. Filozofun yardıma koşmasını bekliyoruz, elbette dolaylı bir yardım, dolaylı yollardan bir yardım. Ama siz kalkıp, ben size yardım edemem, diyorsunuz.

H: Çünkü bunu yapamam.

S: Bu, filozof olmayanın cesaretini kırmaktan başka bir sonuç vermez.

H: Bunu yapamam, çünkü sorular öylesine zor ki, bu, düşüncenin bir tür resmi açıklama yapmak, öğüt vermek, ve de sonra ahlâk notlarmı dağıtmak şeklindeki o ödevinin tam tersi bağlamda olurdu. Belki şunu söyleme cesareti gösterilebilir: tekniğin düşünülmemiş varlığının gezegen ölçeğindeki hegemonyasının gizine uyan şey, bu düşünülmemişin arayışına koyulmaya çalışan düşüncenin geçici ve belirsiz niteliğidir.