Epifani
Epifani, (klasik Yunanca "ἐπιφάνεια", epifaneia) tezahür olma, çarpıcı bir belirme (...) Terim, felsefî veya düz anlamlı olarak, birisinin bir "yapbozun son parçasını bulduğu ve remin tamamını görebildiği" anlamında, veya kendi başına önemsiz olan yeni bir bilgi veya deneyimin daha derin veya ilahî bir temel dünya görüşüne ışık tuttuğu anlamında kullanılır. *
Kavramın "anıklık" biçiminde çevrilmiş. Bilhassa James Joyce'un eserlerinde bol bol kullandığı, anlamıyla paralel olarak tabir caizse karakterlerin ansızın "yapbozun son parçasını bulduğu" zamanlarda göze çarpan bir teknik epifani.
Kavramın Hıristiyan dünyasındaki karşılığı ise üç müneccimin henüz bebek olan İsa'yı ziyaret etmesi ve tanrılığını açıklaması olarak kabul ediliyor. Bir örnek olması açısından -öykünün tamamı okunmamışsa yeterli olmayabilir tabii- James Joyce'un Araby öyküsünün son kısmını alıntılıyorum. Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi'ndeki bölümler de epifani ile bitiyor.
Tezgâhın önünde oyalandım, orada durmanın boşunalığını bildiğim halde, mallarına ilgim daha gerçek gözüksün diye. Sonra ağır ağır döndüm, mağazanın çıkışına doğru yürüdüm. İki peniyi cebimde yarım şilinin yanına bıraktım. Galerinin bir ucundan bir ses ışıkların söndüğünü haykırdı. Salonun üst kısmı artık kapkaranlıktı. Karanlığa bakarken anlamsızlığın sürdüğü ve alaya aldığı bir yaratık gibi gördüm kendimi; ve gözlerim acıyla, öfkeyle yandı.Dublinliler - James Joyce, İletişim Yayınları, sf. 41
* alıntı: vikipedi: link
Re: Epifani
Sözcüğün kökü; Epi,Eski Yunanca bir kelime.
Sözlerin Soyağacı'nda şöyle tanımlar var;
"Epi; bir şeyin yakınında veya nezdinde veya üzerinde olma, bir şeye dair olma, belli bir zamanda olma, karşı olma bildiren edet ve fiil öneki."
Ve bu ekten türetilen epey sözcük;
Epidemi, epiderm, epifani, epilepsi, epilog, episod, epistemoloji, epitel, epoksi, piskopos
Aydınlanma, aziz mertebesine erme, gibi yaygın dinsel bir kullanımı var sanırım.
Kaynak; Sözlerin Soyağacı.Sevan Nişanyan.Everest.s.166
Re: Epifani
Yazıyı ilk okuduğumda, Arşimet gelmişti gözümün önüne. Bir "Epifani" anında, hamamdan yarı çıplak fırlayıp sokaklarda koşturuyordu.
Aşağıdaki videoda Arşimet'in bir kitabı ile ilgili ilginç bilgiler var.
(Dil seçeneğinden altyazıyı Türkçe'leştirebilirsiniz)
http://www.ted.com/talks/william_noel_revealing_the_lost_codex_of_archimedes.html