Engin Geçtan - Zamane

“Pek çok çocuk farkında olmadan zaten ebeveyninin duygusal yükünü çekmek zorunda ve geleceğin "yaşlı gençleri" olmaya aday.”

“Kaygılanmazdım, çünkü büyükler kaygılı değillerdi.”

“Etrafta şikâyet kültürü yoktu.”

“…çocukluğun dokunulmazlığını yaşıyorduk, dünyanın yükü bizden uzaktı.”

“Hayatın daha kendiliğinden ve yavaş aktığı günleri.”

“Bu anlattıklarım, 1940'lı yılların ilk yarısının çocuklarını ve büyüklerini dile getiriyor. Hayatın daha kendiliğinden ve yavaş aktığı günleri. Kaygılar o zaman da yaşanıyordu, ama bugün baktığımda, üretilmiş kaygıdan çok, somut nedenlerle ilintililermiş gibi görünüyor. Trajedi yaşandığında acısı da içten paylaşılırdı. Kadercilikten farklıydı bu, hayatı geldiği gibi kabuldü. İnsanlar bulundukları konumu da kabul etmiş gibiydiler. Daha iyi yaşayanlara özenip onlara benzemeye çalışılmazdı, açgözlülük ve sınıf atlama çabaları yoktu, zaten kimse aniden zengin olmazdı. "Psikolojik sorun" diye bir kavram yoktu, sadece bazı insanlar biraz ayrıksıydılar. Bunların, toplum yapısı dediğimiz şeyin bugünkü eşdeğeri sayılabilecek dünyalara baktığımızda gördüklerimizden farklı olduğunu biliyorum. Tabii ki anlattıklarım o günlere bugünden bir bakışı yansıtıyor, abartılı mı bakıyorum sorusuyla birlikte, ama o dönemi başka türlü nasıl anlatacağımı da bilemiyorum. Ancak, geçmişi özlemle ananlardan da değilim, bugünü olduğu haliyle yaşıyorum, olmakta olanlara sürecin şimdiki aşaması olarak bakarak.”

"Bize neler oluyor?"

"Tarih boyunca ve dünyanın pek çok yerinde, daima değerliler ve daha az değerliler ayırımı olmuştur. Uygulanan müeyyideler arasında farklılıklarda öyle. Ancak, kime neden hangi müeyyide uygulanmış ya da uygulanmamış konusu anlaşılmaz hale geldikçe, gölge arketipi (Gölge arketipi; insanın derinliklerinde saklanan, kendisinin de ancak zaman zaman fark edebildiği, karanlıkta kalmış bir alandır.) başkaldırıya geçen insanlarda kendi meselelerini kendileri hallederek adaleti yerine getirme yolunu seçebilirler.

Aslında son kırk yıldan söz ediyorum ama, bu durumun giderek karmaşıklaşma eğiliminde olduğu izlenimini de taşıyorum. Gölge arketipini denetim altında tutan sağduyu, vicdan, izan, başkalarının benlik alanlarına saygılı olma, dayanışma ve birbirne sevgi duyabilme gibi hasletlerimizi çocukken örnek aldığımız büyüklerimiz sayesinde ediniyoruz. Büyüklerimiz de topluma egemen olan değerlerden ve o değerleri temsil eden otorite kurumlarından. Hızlı dönüşümlerden geçen bir toplumu yönetmek kolay bir iş değil ve hangi düzeyde olursa olsun, otoritenin sık sık kendiyle çelişen durumlar yaşamasına neden olabilir. Ya da yerel bir otoritenin ani bir kararla pisuarları yasaklaması örneğinde olduğu gibi, gerekçesi anlaşılmaz keyfi kararlar vermesiyle sonuçlanabilir. Çünkü yönetenlerde aynı dönüşümlerin birer parçası olmaktan masun olamıyor ve beklide fay hattımız işte bu can alıcı noktadan geçmekte. Yani hep birlikte yaşanan ve hiçbir toplumsal katman için muafiyeti olmayan, regresyon, infantil, omnipotens ve gölge arketiplerinin hür iradesi. Sonuç, ‘kaosun kenarında’ yaşam. Yada ‘diyar-ı hengame’ de var olmak. "