Dergibiler*

Dergiler yan yana oluşlardır. Çeşitli dergilerin yan yana oluşundan değil, dergi içinde yan yanalıktan söz ediyorum. Bir dergi için önemli olan kimin ne yazdığı ya da hangi sayfanın hangi elzem yazıyı taşıdığı değildir. Dergide önemlisi, resimler ve fotoğraflar, şiirler ve öyküler, eleştiriler ve incelemeler arasındaki boşluklardır. İyi bir dergi boşlukları derlenmiş olan dergidir. “Dermek”ten gelir dergi. Derdi güzel çiçekler taşımak değil, çiçekleri güzel taşımaktır. İki çiçek (yazı) arasındaki renk uyumu ya da karşıtlık bir dergiyi güzel yapabilir. Yan yana oluşlar beraber bir anlam yaratırsa; anlamlar arasında açılan boşluklardan alımlayıcı başka bir dünya görebilirse, işte, dergi o zaman işlevini yerine getirmiş demektir.

***

Duvar-Dergiler
Kimi dergiler vardır, duvar gibidirler. Karşıdan yekpareymiş gibi görünürler. Gerçekten de eklemleri yoktur. Yazarları, yayımladıkları, “yayın çizgisi” öylesine belirlenmiştir ki, okurda tanrının bahşettiği “on emir” duygusunu yaşatırlar. Böyleleri, çoğunca da, bir zamanlar iyi işler yapmış şairlerin, öykücülerin kötü ürünleri için bir çeşit pazardırlar. İç-dış gerilimini asla çözemedikleri için, aslında böyle bir dertleri de olmadığı için, devlet dairesi kadar kurumsaldırlar. Eklemlerinin olmaması dediğim bu dışa kapalılıktır. Ne ki, o yekpareliğe biraz yaklaşıp baktığınızda, nasıl çürüklerle, alelacele yamanmış çatlaklarla, için için kemirilip bırakılmış böcek yuvalarıyla dolu olduğunu görürsünüz.

Sevimsizdirler.

Sevgisizdirler.

Kapak-Dergiler
Kimileri sadece kapak belirlerler. Dosyaları, başyazıları (?), söyleşileri öyledir ki, bir-iki sayı aralıklarla kendine benzeyen tüm dergileri peşlerinden sürüklerler. Bu dergiler için popçular gibi edebiyatçılar türemiştir. Sırayla dergi kapaklarında gezinen... Derinlikli konularda dededen kalma lafları allaya pullaya söyleyen bu yazarlarla dergiler tencereye kapak gibidirler. Tencerenin mi kapağı doğurduğu, kapağın mı tencereye vesile olduğu sorununu da peşleri sıra edebiyat dünyamıza armağan etmiştirler.

Gülünçtürler.

Çerez-Dergiler
Tabloid gazetecilik olduğu gibi tabloid anlayışla hareket eden çerez-dergicilik de vardır. Çalışıyor da olsa (Virginia Woolf’un söylediği gibi) ev meleğini öldürememiş kadınlar ve dahi erkekler için üretilen bu dergileri flash haberleri tanıtırlar. Sanki yazılar ve yazarlar aralara serpiştirilmiş gibidirler. Önemli olan dedikodu malzemesi olarak nelerin üretildiği / kullanıma sokulduğudur. Elleri kadehli sanatçılar, loş ışık altında gülümseyen yazarlar ve elbette boy boy reklam sayfalarıyla kendilerini belli ederler.

Çamurdurlar.

Kabuk-Dergiler
Bir dostumun dostuydu. Kendine bir ülke kurmuştu. Tek kişilik bir ülke. Haritada bir ada yapmıştı önce. Sonra ona bir isim. Kurumlar ve yaşantı içerikleri. Para birimi. Tiyatro gösterileri. Savaşlar. İnternet üzerinden zaman zaman haberleri gelirdi. Yeni bir para tasarlar onu gönderirdi ya da ülkesinin dağlarına bakarak yaptığı bir resmi.

Böyle dergilerin de olduğunu kim yadsıyabilir ki.

Grup-Dergiler
Grup dergileri alımlayıcı için değildirler. Onlar derginin kendisi için dergi üretmek gibi yola çıkış amaçlarıyla tamamen aksi bir yöne savrulmuşlardır.

Tüterler.

Heves-Dergiler
Kimileri gel geç bir hevesin ürünüdürler. Genellikle birkaç sayı ömürleri olur böylelerinin. “Bu iş böyle mi yapılır, biz yapsak neler yaparız”dan yola çıkmışlar ve daha üçüncü sayıya varmadan her kahraman kendi krallığını ilan etmek istediğinden dağılmışlardır.

Traji-komiktirler.

Yok-Dergiler
Hep proje aşamasında olan, varlığa geçebilmek için asla yeterli güce ulaşamamış, belki de bir ölümün başlangıcı olan doğumu bile isteye geciktirmiş, dolayısıyla hep ütopya olarak kalmış, yayıma geçememiş yok-dergileri de bu bütün içinde bir yere yerleştirmek gerekir.

Acıtırlar.

***

Kitabın aksine derginin çatısı kurulmuş-bitmiş değildir. Sürekli oluş halinde, zamanla eşgüdümlü ilerleyen, onun gibi kendini yaratırken tükenme eğiliminde olan bir varlığa sahiptir. Böylece bir dergi asla tamam olamaz. Tamamlanmışlığı mutlak tükenmişlik olacağından, hep yapacak başka şeyleri de olan bir edimdir dergi. Edim olarak varlığı zamanla gündelik olan üzerinden atışmasında yatar. Ressamın edimi nasıl anın içinde sonsuzu yakalıyorsa derginin edimi de böyle bir amaç güder. Dergi geçen zamanın içinde sonsuzu kavramaya çalışır. (Bunu göremeyenler için her zaman kendine burun kıvrılandır. Kurumlaşmış insan için uygun olmayışı bu yüzdendir. Burjuva bireyi ondan yalnızca sehpanın üzerinde çay altlığı olmasını ister.) Dergi, diğer tüm gerçek insan etkinlikleri gibi, zamanda delik açar ve yalnızca görmek isteyenler o deliğe eğilirler.

* ACAR, Barış. "Dergibiler", Koridor, 1, Kasım-Aralık 2006: 15.