Der Doppelgänger

Franz Schubert'in frengiden öldüğü sene yaptığı son bestelerinden olan Der Doppelgänger, önemli bir parça. Dostoyevski'nin Öteki kitabına başlamadan evvel, Doppelgänger kavramına dalıp gittiğimde rastladım ve oldukça etkilendim besteden.

Doppelgänger, mitolojide ‘öcü’ olarak ifade edilen; gündelik ilişkilerde, yaşamını sürdüren bir kişinin ‘normal-dışı çifti’, on dokuzuncu yüzyıl romantik-grotesk edebiyatı tarafındansa ‘kötü-ikiz’ anlamında kullanılan ve alter-ego veya öteki-ben olarak görülebilecek önemli bir kavram.

Çoğunca şizofreni, psikoz, depresif bozukluklar ve sair ruhsal hastalıklarda 'kullanılabilecek' kavram, edebi eserler için de önemli bir motif teşkil ediyor. Sözgelimi Robert L. Stevenson’ın Dr. Jekyll ve Mr. Hyde’ı gibi birtakım romanlarda sıklıkla karşımıza çıkmakla birlikte Doppelgänger, kavramsal açıdan genişletilirse ‘Sartre’ın başkaları, Foucault’nun öteki, Derrida’nın differance, Lacan’ın objet petit a gibi kavramlarını içine alan geniş bir ontolojik düşünce ağında’* ifade ediliyor. Kabataslak söyleyebileceklerim görünüşe göre şimdilik bunlar.

* İkiz ve ‘Öteki’, Sabri Gürses, Notos Dergi, Dostoyevski Özel Sayısı