Cahit Sıtkı Tarancı - Dördüncü Sevgiliyi Ararken

Re: Cahit Sıtkı Tarancı - Dördüncü Sevgiliyi Ararken

Şiirlerinden tanıdığımız lise yıllarımızın unutulmaz şairi C.Sıtkı Tarancı'nın öyküsüyle devam ediyoruz. Keyifli okumalar.

---

Re: Cahit Sıtkı Tarancı - Dördüncü Sevgiliyi Ararken

Bu metnin bir öyküden çok bir denemeye yakın düştüğü kanısındayım. Anlatıcının sözünü ettiği üç farklı yaş grubundan (üç farklı mizaçlı) kadını[*] gerçek kişilerden çok idealize edilmiş "kadın" kavramının üç ayrı veçhesi olarak değerlendiriyorum. Bu haliyle yazarın "bir erkek bir kadında neleri arar, neleri özler, neleri önemser?" gibi bir soru etrafında egzersiz yaptığı düşüncesindeyim. Karakterlerin gerçekliğine iknâ olamamaktan çok öykünün bu kaygısının apaçık meydanda olması beni öyküden uzaklaştırıyor. Sanki bir binayı boyamak için etrafına inşa edilmiş iskeleler sökülmemiş gibi hissediyorum bu nedenle. Ve bu öyküde o iskelelerin sökülmemiş olması bana pek hoş görünmüyor. Sanık savunmanın.

[*] 14 yaşındaki kızı "kadın" olarak adlandırmanın pek doğru olmayacağının farkında olmakla birlikte, öykünün yazıldığı 1939 tarihinde durumun pek öyle olmadığını anlıyorum. En azından 28 yaşında bir adamın 14 yaşında bir kızla arkadaşlık etmesinin pek olağanüstü bir yanı yokmuş gibi anlatılıyor.

---

Re: Cahit Sıtkı Tarancı - Dördüncü Sevgiliyi Ararken

Madem yine üstlenmedi kimse savunmayı; iş başa düşüyor.

Kazın ayağı öyle olmaya-da-bilir. Şöyle ki; yazarı sırf bunları yazdığı için birkaç cümle içinde infaza vermek gayet rahat. Oysa niyetiyle, toplumsal/ cinsel kimliğiyle bir bireylik durumuyla karşı karşıyayız aynı zamanda. Şunu söylemeye çalışıyorum: İki şeyi birbirinden iyi ayırmalı. Yazarın niyeti mi yargıladığımız, yoksa niyetini dilselleştirme biçimi mi? (Açıkça bir [url=http://tr.wikipedia.org/wiki/Yabanc%C4%B1_(roman)]Meursault[/url] çelişkisi yaratmaya çalışıyorum burada.) Niyeti yargılıyorsak en günahsız olanımız atsın ilk taşı. Dilselliği (edebîliği) yargılıyorsak, nice hünerin arasından niyetten kalkarak dili suçlamak niye?

Söz saldırmanın! (Savunma'nın karşıtı bu olmalı, öyle değil mi?)

---

Re: Cahit Sıtkı Tarancı - Dördüncü Sevgiliyi Ararken

Eğer Barış'ın "niyet" kelimesiyle kast ettiği şeyi doğru anladıysam, yazarın niyeti değil beni ilgilendiren burada. Metin hakkında hiçbir bilgi verilmemiş olsaydı (hangi kitaptan alındığı, kim tarafından hangi tarihte yazıldığı, vs.) bu metni "başarılı bir öykü" olarak görmezdim. Hoş şimdi de öyle görmüyorum ya... Yazarın niyetiyle ilgili söyleyebileceğim tek şey, onu anlayamadığım olabilir herhalde.

Metne dönecek olursak: anlatıcıyı bir kişi olarak göremiyorum bir türlü, yani onun gerçekliğine iknâ olamıyorum. Üç farklı yaşta ve mizaçta "kadın" da bana inandırıcı gelmiyor. Birinin masumiyeti, ötekinin neşesi, bir diğerinin tenselliği. Hepsi de idealize edilmiş gölgeler. Ama hiçbirinin kimin gölgesi olduğu belli değil. Demek istediğim, metin bir şey söylüyor elbet bana, ama bir öykü gibi söylemiyor onu, başka türlü, meselâ bir deneme gibi söylüyor.

---

Re: Cahit Sıtkı Tarancı - Dördüncü Sevgiliyi Ararken

Mitolojik öykü benzetmesi güzel oldu burada. Ben de düşüncelerimi yazarken aklıma mitolojik öyküler ve hemen sonrasında da Lord Dunsany öyküleri geldi. Kendimce o öyküleri bu bağlamda nasıl savunabileceğimi düşündüm. Bu noktada da, yine Barış'ın işaret ettiği, "öykünün yazıldığı dönem" önem kazanıyor kuşkusuz. Yine de ortada (1904 senesinde son nefesini vermiş) bir Çehov gerçeği var.

---

Re: Cahit Sıtkı Tarancı - Dördüncü Sevgiliyi Ararken

Eren, öyküden çok denemeye yakın demiş. Belki yaşamda karşılık bulmayacak(!) bir durum var. Adam azıcık da olsa suçluluk duymaz mı, birine ötekinin ismiyle seslenmez mi, seslenip de hovarda seni diyerekten birinden şırraak diye bir şamar yemez mi, bunun korkusunu taşımaz mı, sevgilileri durumu bilir, buna aldırmaz mı... Belki, mesajı var, aradığınız özellikleri tek bir kadın-erkekte bulursanız üç dört parçaya bölünmekten, hovardalık, çapkınlık etmekten kurtulursunuz ama aradığınız özellikler bakın şunlar şunlar olsun demek maksadıyla da yazmıştır belki Tarancı.

İki öyküyü peş peşe okuduğum için bana hoş gelen bir tezatlığa tesadüf ettim. Değirmen’in anlatıcısı, “Sen sevgiline ne verebilirsin sanki? Kalbini mi? Pekâlâ, ikincisine? Gene mi o? Üçüncü ve dördüncüye de mi o?.. Atma be adaşım, kaç tane kalbin var senin?..” diye soruyordu. Cahit Sıtkı’nın anlatıcısı kalbini, kalbindeki sevgiyi nasıl taksim ettiğini anlatıyor ve bölünmekten usanmış olsa da o kadınların kendisini nasıl mutlu ettiğini...
Hoca misali, evet dedim, Ali’nin öyküsündeki anlatıcıya, unutmuşuz, demek böyleymiş esaslı sevgi! Sonra dönüp Tarancı’nın öyküsündeki anlatıcıya da evet, haklısın, dedim söz konusu olan insanın mutluluğuysa, iyi demiş miyim?

---