Açıkgözler (Eksik Parça)

Genellikle okuduklarımı, uzun okuyacaklarım listesinin en başlarından seçiyorum. Bu liste kayıt altına alınmış, bir yere yazılı kesin bir liste değil. Küçük, sıradan kişisel etkilenmelerle, duygusal, düşünsel dalgalanmalarla değişebilen, çok fazla belirgin kuralları olmayan, “şimdi sıra bunda” dediğim bir uygulama bu. Çoğunlukla okuduğum “kitap” değil, “kitaplar” oluyor. Bunu da açgözlülüğümü örtecek, günllerin içerisinde parça parça, faklı uzunlukta zamanlara, bütünsellikleri bozulmayacak metinleri sıkıştırmak, farklı türdeki metinleri okumanın birbirini olumsuz etkilemeyeceği, tersine birbirlerini rastlantısal da olsa etki bakımından besleyebilecekleri, uzun, sıkıcı bir metini kendini zorlayarak okumaktansa, başka bir türde yazılmış bir kitapta, bir öyküde, bir şiirde, birkaç sayfalık bir denemede dinlenmek gibi gerekçelerle yapıyorum. Conrad’ın Lord Jim’ine Özdemir Asaf’ın Kırılmadık Bir Şey Kalmadı’sındaki kısa aforizmaları, Pıhtı’dan, Leyla Erbil, Sait Faik, Ferit Edgü’den birer öykü eşlik edebiliyor.

Yeni aldığım bir kitabı, hemen bir köşeye çekilip, okumaya başladığım ender. Farzen’ler, Bolano’lar, Saramago’lar alındıklarından aylar, bazen daha uzun aralardan sonra okunuyor. Bunun doğruluğunu, yanlışlığını sorgulamayı bıraktım artık. Uzun zamandır bu böyle.

Bazen de hiç beklenmedik şeyler de oluyor; bazı “açıkgöz” kitaplar, sırayı takmayıp, araya “kaynak yapma” gereği bile duymadan, hayasızca sıranın başına geçiveriyorlar. Tabi ki burada bir “bilerek kanma” söz konusu.

Bu tür şeyler genellikle, okuma seçimlerinin kaliteli olduğuna inandığım bir arkadaşın bir gün, kalın-ince oluşunu önemsemeden, elime iliştirip, “Şunu mutlaka okumalısın. Ama acele et, senden sonra başka birisine de okutmak istiyorum.” demeleriyle, kitapçılarda, kitapları karıştırırken, kitabın ilk veya rastgele bir yerinden okuduğum çarpıcı bir cümlesi ile oracıkta, plansız, bir(kaç) kağıt paraya, cepteki son birkaç bozukluğu da ekleyerek almaya karar verip, bir iki sayfasını durakta, ayaküzeri, birkaçını eve giderken, minübüsün içerisinde okuyarak, nasıl yarılarına anlayamadan gelivermelerle oluyor.

Diğerleri son bıraktığım yerde, bu “nerden çıktığı pek de belirsiz, bir görüşte aşk” gibi kitapla başka bir köşeye çekilmeme sitemle bakarlar mı bilemiyorum.

Sözünü edeceğim kitabı adı “Eksik Parça”.

Rafları karıştırırken incecik sırtıyla ilişiverdi parmaklarımın arasına. Çoğunlukla rastgele birkaç sayfasını açıp, gözümün iliştiği paragrafları okuyup, ilk izlenimlerimi oluşturmaya çalışırım.

Bu satrıları okudum ilk. Okuduğum satırlarda, Cümleler yarım, eksik gibi geldi bana sanki. Aralarında doldurmam gereken uzun boşluklar var gibi geliyordu. “Açık Metin” kaç türlüdür? Sonsuz sayıda mı, veya bu türdeki kitaplar, metinler kadar mı? Birkaç sayfalık, son harfi yazılıp, kural gelişi noktalanıp, okuyucuyu sarmalayan, başında saatlerce düşündürüen öyküler var. Bir de kelimelerinin arası içine düşeceğiniz, kaybolacağınız boşluklarla örülü cümlelerden oluşan öyküler, metinler.

Birkaç satır okuyup, aralara kendi sözcüklerimi yığdığım, sıkıştırdığım, eklediğim, değiştiren, dönüştüren, ortak eden, sanki “eksik parça” nın bir kısmının bende olduğunu düşündüren cümleler.

EKSİK PARÇA

Herkes kalabalığın içerisinde aynı yalnızlıkta durmaz. Kimileri onca kalabalığın içerisinde daha bir yalnız durur. Bir tren istasyonunda, bir müzik dinletisinde, kalabalık bir meydanda onun olduğu köşe, boşlukta, uzamda kapladığı yer, tepeden tırnağa giydikleri, hafifçe dalgalı yüzü, hiçbir şeyi, başkalarından farklı yalnızlığını inkar etmez.

Ne elindeki çantası, valizi, koluna girmiş erkek veya kadın, kucağındaki çocuk, ne de arada bir ipini çekiştireceği köpek, okurken bakışlarını boşluğa dikip kaldığı kitap, hiçbirisi, hiçbir şey değiştiremiyor bu etkiyi.

Günün her saatinin getirdiği cümleler faklı değil midir? İkindiyi iki geçe, az önce çekip giden güneş, saçakların altından, çatıların kiremitlerinin üzerlerinden toparlanıp, çekip giden günışığı parçacıkları, bunun gibi daha pek çok şeyler hangi farklı cümleleri saçıp gidiyor bizlere.

YEŞİL GÖZLÜ BALİNA

Lodosta tüten bir maşinganın sıcak, sınırları içerisinde, dalıp gittiğim kitapları anımsıyorum. Belki Üç Silahşorlar’ın Aramis’iyim, belki de Kurt Lügen’in bir romanında, Alaska’nın uçsuz bucaksız karları üzerinde, köpeklerin çektiği bir kızakla, dondurucu bir tipiden yeni çıkmışım, kaşlarım, yüzüm kar ve buz tanecikleriyle kaplı, bilinmedik bir diyara gidiyorum.

Kitaplar güzeldir. Okurken düşündüren kitaplar güzeldir. Okurken hem bir şeyler düşündüren hem de size kelimelerin arasında tamamlayabileceğiniz “eksik parçalar” bırakan kitaplar daha da güzeldir.

Eksik Parça.Christian Bobin.Çeviren:Işıl Yüce.MonoKL.İstanbul.2012